Toshkovski: Nevojitet një sistem i kontrollit efektiv dhe sanksioneve të rrepta, veçanërisht për shkelësit e ligjit

“Emri i Frosina Kulakovës është bërë simbol i padrejtësisë që zgjat shumë, i sistemit që lejon papërgjegjshmërinë të mbetet pa u ndëshkuar dhe i nevojës urgjente për ndryshime që nuk duhet t’i shtyjmë më. Rasti i saj na kujton edhe një të vërtetë të hidhur se gjatë vitit 2024 kemi humbur 142 jetë në aksidente rrugore”, tha ministri i Punëve të Brendshme Pançe Toshkovski në fjalimin e tij në seancën e Komisionit parlamentar për sistem politik dhe marrëdhënie ndërmjet bashkësive, me të cilin filloi debati publik kushtuar nevojës për ndryshime në legjislacion me qëllim të forcimit të sigurisë në komunikacion.

“Sot nuk jemi këtu për grindje politike sepse humbëm një jetë të re që nuk duhej humbur, një tragjedi që nuk është vetëm dhimbja e një familjeje, por një pasqyrë mizore e realitetit në të cilin jetojmë të gjithë. Frosina Kulakova nuk është vetëm emri i një vajze të re e të bukur që kishte shumë ëndrra dhe një jetë të tërë përpara, ajo është kthyer në simbol të padrejtësisë që ka zgjatur shumë, të sistemit që lejon papërgjegjshmërinë të kalojë pa u ndëshkuar dhe të nevojës urgjente për ndryshim që nuk mund ta shtyjmë më. Rasti i saj na kujton edhe një të vërtetë të hidhur se gjatë vitit 2024 kemi humbur 142 jetë në aksidente rrugore. Në tre vitet e fundit numri i të vrarëve në aksidente rrugore ka qenë pak më pak se 400, këto nuk janë vetëm shifra dhe secila nga ato jetë të humbura është tragjedi sepse humbja e tyre është po aq e dhimbshme dhe drejtësia e tyre është po aq e rëndësishme”, tha Toshkovski.

Ai shtoi se e kupton zemërimin e publikut, i cili nuk është vetëm për shkak të një tragjedie, por për shkak të një sistemi që lë vend për mosndëshkim, drejtësi selektive dhe njerëz që shkelin vazhdimisht ligjet pa pasoja.

“Ky nuk është problem i një personi, institucioni apo qeverie, ky është problem i gjithë shoqërisë dhe prandaj duhet të punojmë përfundimisht në zgjidhje që do të mundësojnë ndryshime reale. Kultura e proteksionizmit dhe mosndëshkimit krijon sjellje sociopatologjike, veçanërisht tek të rinjtë. Kur sistemi dërgon mesazhin se rregullat nuk vlejnë për të gjithë, ne kemi breza që besojnë se mund të bëjnë çfarë të duan pa pasoja. Por kjo duhet të ndalet, ligjet nuk mund të mbeten vetëm fjalë të vdekura në letër, ato duhet të zbatohen dhe të respektohen në vazhdimësi”, theksoi Toshkovski.

Një nga problemet e sigurisë në qarkullim është hendeku i madh mes numrit të shkelësve të raportuar dhe të dënuar. Ky sistem kompromisi dhe gjysëm drejtësie duhet shkatërruar dhe duhet futur një sistem kontrolli efektiv dhe me sanksione të rrepta, veçanërisht për shkelësit e përsëritur të ligjit.

“Kjo kërkon rrjetëzim institucional që mundëson shkëmbim në kohë dhe efikas të të dhënave. Prandaj si qeveri po punojmë për digjitalizimin urgjent dhe ndërveprueshmërinë e sistemeve në mënyrë që të gjitha të dhënat të jenë automatikisht në dispozicion të institucioneve në mënyrë që askush të mos i shpëtojë përgjegjësisë. Ky nuk është thjesht një ndryshim administrativ, por një reformë thelbësore që do të sjellë efikasitet dhe transparencë të vërtetë në sistem. Por nëse duam efikasitet të vërtetë, duhet të shikojmë brenda vetes. Le të pyesim veten se sa prej nesh janë pas timonit pasi kanë pirë disa gota alkool. Sa njerëz drejtojnë automjetin me shpejtësi më të madhe se ajo që lejohet, sa njerëz shkelin gazin kur semafori kthehet në të kuqe në vend që të frenojë, sa prindër mburren me krenari që djemtë e tyre mësuan t’i japin makinave para se të kalonin testin për marrjen e patentës së shoferit, sa prej nesh kur bëjmë një shkelje, së pari kërkojmë një shok që do të na heqë gjobat”, thotë ministri.

Ai nënvizoi se problemi nuk është vetëm te mosndëshkimi, jo vetëm te ligjet, por, thotë ai, ne ende lejojmë të mos ketë sistem dhe ligji duhet të zbatohet njësoj për të gjithë. Fokusi nuk duhet të jetë vetëm tek ligjet, tek ashpërsimi i dënimeve, por tek ndërtimi i një sistemi që, siç tha ai, do të mundësojë eliminimin konkret të pandëshkueshmërisë. Parandalimi është i rëndësishëm, sipas tij, por po aq e rëndësishme është edhe një sistem efikas për regjistrimin e shkelësve që i përsëritin ato me sanksione të rrepta, që realisht do të zbatohen, në mënyrë që të mos lejohet përsëritja e të njëjtave sjellje të rrezikshme.

Ai theksoi se është e nevojshme të sigurohet që sanksionet të zbatohen në mënyrë konsistente dhe të vazhdueshme dhe jo vetëm periodikisht gjatë veprimeve të intensifikuara të Ministrisë së Brendshme kur fokusi publik është rritur, gjë që mund të arrihet përmes digjitalizimit dhe automatizimit.

“Për këtë, prej disa muajsh po punohet për zbatimin e plotë dhe efikas të sistemit Safe City, i cili do të mundësojë zbulimin automatik të shkeljeve rrugore përmes digjitalizimit të plotë të procesit, duke eliminuar plotësisht faktorin njerëzor dhe mundësinë e abuzimit. Ne kemi planifikuar edhe mjete për vendosjen e kamerave edhe në qytetet e tjera të vendit në mënyrë që ky sistem të bëhet nga “qytet i sigurt” në “shtet të sigurt”, theksoi ministri Toshkovski.

Sa i përket ndryshimeve ligjore, ai vlerëson se është i nevojshëm rishikimi i dispozitave ligjore që rregullojnë shkeljet në trafikun rrugor.

“Besoj se duhet të rishikojmë nenin 297a të Kodit Penal, i cili i referohet drejtimit të automjetit në mënyrë të pakujdesshme, d.m.th., ta dallojmë qartë nga dispozitat ekzistuese që rregullojnë kundërvajtjet e trafikut rrugor në Ligjin për Sigurinë në Qarkullimin Rrugor, në sferën e shpejtësisë dhe në vend të shqiptimit alternativ të gjobës, të shqiptohet në mënyrë akumuluese dënim me burg. Duhet të parashikohet edhe inkriminimi i drejtimit të mjetit motorik pa marrjen e provimit të patentës, sepse shifrat janë të frikshme – në vitin 2022 janë regjistruar 16.359 kundërvajtje për drejtimin e mjetit pa patentë shofer, në vitin 2023 19.885, dhe në vitin 2024 19.000 shkelje. Po ashtu, po shqyrtojmë vendosjen e masës obligative – konfiskimin e automjetit në rastet më të rënda të drejtimit të pakujdesshëm të mjetit”, nënvizoi Toshkovski.

Gjatë analizës dhe përgatitjes së ndryshimeve të ligjeve në fushën e komunikacionit, thotë ai, janë evidentuar probleme dhe kontradikta në mes të ligjeve që rregullojnë këtë çështje.

“Një shembull i tillë është ndalimi i drejtimit të mjetit motorik. Ligji për kundërvajtje thotë se ndalimi fillon të zbatohet nga dita e regjistrimit në patentën e shoferi, ndërsa Ligji për ekzekutimin e sanksioneve thotë se ndalimi fillon të zbatohet nga dita kur kjo kundërvajtje regjistrohet në dosjen e shoferit. Një problem tjetër në këtë kontekst është se nganjëherë gjykatat njoftojnë me shkrim Ministrinë e Brendshme për ndalimin e vendosur vetëm pas 3-4 muajsh. Prandaj, jemi duke punuar në ndryshime që do ta thjeshtojnë dhe shpejtojnë këtë proces dhe do të parashikojnë hyrjen e ndalesave në sistem përmes komunikimit elektronik ndërmjet gjykatave dhe MPB-së, në mënyrë që të mos ketë hapësirë ​​për manipulime dhe hyrje të parakohshme të ndalesës”, thotë Toshkovski.

Ai tha gjithashtu se po punohet për zgjerimin e aftësive të sistemit “Qyteti i sigurt” në fushën e sanksionimit automatik të automjeteve të paregjistruara. Ata janë në fazën përgatitore të blerjes dhe kryerjes së analizave të drogës, diçka që nuk është zbatuar asnjëherë më parë dhe sipas analizave drejtimi i mjetit nën ndikimin e drogës është po aq i rrezikshëm sa edhe drejtimi nën ndikimin e alkoolit.

“Përgjegjësia jonë nuk përfundon me këtë debat. Ky nuk duhet të jetë një rast tjetër që do të shkaktojë reagime të nxehta dhe më pas do të harrohet. Vendimet që marrim tani do të jenë vendimtare nëse do të ndërtojmë një shoqëri ku mbretëron ligji dhe rendi apo do të vazhdojmë të jetojmë në një mjedis ku paligjshmëria dhe mosndëshkimi bëhen normë. Ne kemi një mundësi që nuk duhet ta humbim, një mundësi për të bërë ndryshime reale – ndryshim që do të shpëtojë jetë, që do të sjellë drejtësi dhe që do të sigurojë një sistem që do të funksionojë për të gjithë qytetarët njëlloj”, tha Toshkovski.

Iniciativa për debat publik vjen pas rastit të Frosina Kulakovës, 22-vjeçares nga Negotina, e cila u aksidentua për vdekje më 29 janar, në një kalim për këmbësorë në Bulevardin “Brigadat Partizane” (Arradhat partizane) nga 20-vjeçari Vasil Jovanov nga Shkupi. Të riut 20-vjeçar nga Shkupi, i dyshuar për vdekjen e Frosinës, i është shqiptuar masa e paraburgimit prej 30 ditësh, ndërsa paraprakisht ka qenë i akuzuar për një tjetër aksident rrugor si dhe për përdorim të paligjshëm të drogës.

Sipas njoftimeve, seanca publike pritet të zgjasë rreth dy orë dhe në të janë ftuar përfaqësues nga Ministria e Brendshme, Ministria e Drejtësisë, Këshilli Republikan për Sigurinë Rrugore, gjyqtarë, prokurorë publikë, organizata joqeveritare, media dhe aktorë të tjerë të shoqërisë.

Iniciativa për mbajtjen e debatit publik është dorëzuar të hënën nga deputetët e partive që janë në pushtet VMRO-DPMNE, “Vlen” dhe “ZNAM” dhe është përkrahur nga deputetët e të gjitha partive politike.