Unë besoj fuqishëm se bashkëjetesa e qëndrueshme nuk ndërtohet mbi fjalë të bukura, por mbi përfaqësimin e drejtë dhe adekuat. Se stabiliteti nuk lind nga frika, por nga drejtësia që ndihet në çdo cep të këtij vendi. Vetëm kur secili ndjehet i barabartë, i dëgjuar dhe i pranuar, atëherë bashkëjetesa nuk është barrë, por bekim
Nga Arben FETAI
Marrëveshja e Ohrit ishte ndërhyrja më radikale që ka ndodhur ndonjëherë në arkitekturën politike dhe juridike të këtij shteti. Ajo ishte çasti kur një sistem u detyrua të reflektojë mbi vetveten. Dhe për një moment, u pranua qe vetë Kushtetuta e e kishte mohuar për vite me radhë se një shtet i barabartë nuk është një gjendje e natyrshme, por një zgjedhje e vetëdijshme.
Historia na mëson se marrëveshjet, sado fisnike në letër, mund të devijohen në praktikë. Për fat të keq, kemi parë sesi, që në vitet e para të implementimit, u zgjodh rruga më e rehatshme politikisht, jo ajo më e drejtë moralisht. Në vend që të afirmohej si një prej shtyllave të barazisë institucionale, gjuha shqipe u trajtua si përjashtim, dhe jo si e drejtë. Barazia nuk u institucionalizua, por u menaxhua si pengesë që duhej shmangur me improvizime çasti. Dhe shumë nga ata që duhej të ishin garantues të frymës së marrëveshjes, u shndërruan në avokatë të devijimeve të heshtura të saj.
Një parti politike uzurpoi në mënyrë të njëanshme narrativën e Marrëveshjes së Ohrit, duke u vetëshpallur si gardiane ekskluzive e saj, dhe për pasojë, si përfaqësuese e vetme e aspiratave të popullit shqiptar në këtë shtet. Marrëveshja, e cila u ngjiz nga një sakrificë kolektive dhe nga një moment historik i ndërgjegjes kombëtare, u reduktua në një instrument për kapital politik. Në vend që të shërbente si bazament për shtetformim të drejtë dhe gjithëpërfshirës, ajo u shndërrua në një mekanizëm për ngritje personale, për pasurim individual dhe për ndërtimin e një strukture pushteti që më shumë menaxhoi privilegje sesa që ushtroi drejtësi.
Sot, më shumë se kurrë, është koha të rivendosim dinjitetin e kësaj marrëveshjeje, jo vetëm si akt juridik, por si akt të ndërgjegjes kolektive. Sepse nuk është Marrëveshja ajo që ka dështuar. Kanë dështuar interpretimet që u përpoqën ta kthejnë në një mjet për heshtje, e jo për transformim.
Unë besoj fuqishëm se bashkëjetesa e qëndrueshme nuk ndërtohet mbi fjalë të bukura, por mbi përfaqësimin e drejtë dhe adekuat. Se stabiliteti nuk lind nga frika, por nga drejtësia që ndihet në çdo cep të këtij vendi. Vetëm kur secili ndjehet i barabartë, i dëgjuar dhe i pranuar, atëherë bashkëjetesa nuk është barrë, por bekim. Dhe ky është shteti që duam të ndërtojmë jo duke përsëritur gabimet e së kaluarës, por duke i përmirësuar me guxim dhe përgjegjësi.
Si zëvendëskryeministër, e riafirmoj angazhimin tonë për zbatimin substancial, jo ceremonial të Marrëveshjes së Ohrit. Jo si akt politik, por si detyrim moral ndaj qytetarëve që e duan këtë vend jo për atë çfarë është, por për atë çfarë mund dhe duhet të bëhet.
(Autori është zëvendëskryeministër për Qeverisje të Mirë në Qeverinë e Maqedonisë së Veriut)
Shqip