Nga Isuf B.Bajrami
Në një kohë kur vëmendja ndërkombëtare është e përqendruar te konflikti në Ukrainë dhe tensionet globale, Ballkani Perëndimor mbetet një zonë e ndjeshme strategjikisht dhe juridikisht. Deklaratat e Presidentit serb Aleksandar Vuçiç pranë bazave ushtarake kufitare dhe raportimet se qindra shtetas serbë po luftojnë në Ukrainë nën flamurin rus, nuk janë thjesht fenomene politike – ato përfaqësojnë një strategji destabilizuese me implikime të drejtpërdrejta për sovranitetin dhe sigurinë e Kosovës dhe të rajonit. Ky shkrim synon të analizojë rreziqet, implikimet ligjore dhe ndërkombëtare, si dhe situatën në rajone të tjera të ndjeshme si Maqedonia e Veriut, Lugina e Preshevës dhe Sanxhaku, dhe të ofrojë rekomandime për zgjidhjen alternative të problemeve.
Implikimi i Vuçiç dhe ndikimi serbo-rus
Deklaratat e Vuçiç pranë bazave ushtarake dhe narrative të tjera publike shërbejnë për:
1. Konsolidimin e bazës politike nacionaliste brenda Serbisë dhe mobilizimin e opinionit publik në funksion të “rikthimit të territoreve të humbura”.
2. Mesazhe kërcënuese ndaj komuniteteve jo serbe dhe institucioneve kosovare, duke krijuar presion mbi autoritetet ndërkombëtare.
3. Normalizimin e konfliktit të ardhshëm mbi territoret e humbura, duke cënuar parimet e Karta e Kombeve të Bashkuara (OKB), Neni 2(4), që ndalon përdorimin e forcës [1].
Nga këndvështrimi juridik, këto veprime përputhen me instrumente ndërkombëtare si:
• Konventat e Gjenevës (1949, protokollet e Shtesë I dhe II) mbi mbrojtjen e civilëve [2].
• Neni 51 i Karta e OKB-së mbi të drejtën e vetëmbrojtjes [3].
• Konventa e Vjenës mbi Marrëdhëniet Diplomatike (1961), duke ndaluar ndërhyrjen e jashtme në çështje të brendshme të shteteve [4].
Situata në rajonet përreth Kosovës
1. Lugina e Preshevës (Serbi jugore)
Lugina e Preshevës, me shumicë shqiptare, mbetet e ndjeshme ndaj narrativave destabilizuese serbe dhe ndikimit rus:
• Presioni mbi komunitetet shqiptare rrit rrezikun e tensioneve etnike dhe politikave segreguese.
• Shkeljet e të drejtave të njeriut dhe të pakicave, siç përcaktohet në Konventën Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike (ICCPR), mund të përforcojnë narrative se komuniteti ndërkombëtar nuk është i përkushtuar për mbrojtjen e pakicave [5].
• Kërcënimet ndaj integritetit territorial të Kosovës shpien në rrezik të përshkallëzimit rajonal.
2. Maqedonia e Veriut
• Pjesë të komunitetit serb dhe ndikimet politike nga Beogradi mund të ndikojnë në çështje të komuniteteve lokale dhe marrëdhënie etnike.
• Presioni politik mbi Maqedoninë e Veriut mund të sfidojë parimin e mosndërhyrjes dhe stabilitetin rajonal, duke cënuar marrëveshjet e Prespës (2018) për normalizimin e marrëdhënieve me Greqinë dhe integrimin në BE/NATO [6].
3. Sanxhaku (Serbi dhe Mali i Zi)
• Sanxhaku, me një komunitet të konsiderueshëm boshnjak dhe shqiptar, është i ndjeshëm ndaj retorikave nacionaliste dhe ndikimeve paramilitare nga Serbia.
• Rikthimi i individëve të trajnuar në konflikte të tjera, nën influencën e Rusisë, mund të përbëjë rrezik për rendin dhe sigurinë lokale, duke sfiduar Konventën e Gjenevës dhe Ligjin Ndërkombëtar Humanitar [7].
Rreziqet konkrete për Kosovën dhe rajonin
1. Destabilizim i veriut të Kosovës dhe rajoneve përreth: Rikthimi i individëve të trajnuar në luftë mund të integrohet në rrjete paramilitare, duke shkelur Kodin Penal të Kosovës dhe Ligjet Ndërkombëtare Humanitare [8].
2. Presion diplomatik dhe juridik mbi Perëndimin: Narrative që paraqesin Kosovën si subjekt i diskutueshëm, mund të sfidojnë njohjen ndërkombëtare dhe parimin e mosndërhyrjes [9].
3. Normalizim i ideve të konfliktit dhe tensioneve etnike: Retorika e Vuçiç mund të ndikojë në komunitetet serbe dhe shqiptare në rajon, duke sfiduar Konventat e Gjenevës dhe të drejtat e pakicave [10].
4. Përdorimi i Rusisë si mburojë strategjike: Rusia forcon qëndrimet agresive të Beogradit dhe destabilizon rajonin duke shkelur Rezolutat e OKB-së [11].
Rekomandime për Perëndimin dhe KFOR
1. Monitorim i vazhdueshëm nga KFOR, EULEX dhe ambasadat e SHBA/BE mbi indikatorët e hershëm destabilizimi në Kosovë dhe rajone përreth [12].
2. Përforcim i prezencës preventive në veri të Kosovës, Luginën e Preshevës, Maqedonia e Veriut dhe Sanxhak.
3. Dialog diplomatik i koordinuar me Beogradin dhe Shkupin, për respektimin e ligjit ndërkombëtar dhe mbrojtjen e komuniteteve pakicë.
4. Kundër-dezinformim i saktë dhe i koordinuar mbi narrative destabilizuese.
5. Përgatitje e planeve emergjente për reagim të shpejtë dhe koordinim me NATO HQ dhe trupat e reagimit të shpejtë.
6. Mbështetje e institucioneve lokale për forcimin e sundimit të ligjit dhe integrimin e komuniteteve pakicë [13].
Rrzyme për mbyllje
Ballkani nuk mund të injorohet. Narrativë destabilizuese, simbolika politike e Vuçiç dhe ndikimi i Rusisë nuk janë thjesht sfida politike – ato janë kërcënime reale për stabilitetin rajonal dhe për rendin ndërkombëtar. Kosova dhe rajonet përreth kanë treguar se janë partnerë të besueshëm për paqen dhe sundimin e ligjit. Por pa veprim të koordinuar, monitorim të vazhdueshëm dhe kundër-narrativë të fuqishme, rreziku për përshkallëzim nuk mund të nënvlerësohet.
Veprim proaktiv dhe i koordinuar është thelbësor për sigurinë e të gjithë Ballkanit Perëndimor.
Fusnota ligjore dhe referencat ndërkombëtare
[1]: Article 2(4), Karta e Kombeve të Bashkuara – ndalimi i përdorimit të forcës.
[2]: Konventat e Gjenevës, 1949; Protokollet e Shtesë I dhe II mbi mbrojtjen e civilëve.
[3]: Neni 51, Karta e OKB-së – e drejta e vetëmbrojtjes.
[4]: Konventa e Vjenës mbi Marrëdhëniet Diplomatike, 1961.
[5]: ICCPR – Konventa Ndërkombëtare mbi të Drejtat Civile dhe Politike.
[6]: Marrëveshja e Prespës, 2018.
[7]: Ligjet Ndërkombëtare Humanitare dhe Konventat e Gjenevës mbi armatimin paramilitar.
[8]: Kodi Penal i Kosovës dhe Ligjet Ndërkombëtare Humanitare.
[9]: Advisory Opinion, ICJ, 2010, mbi Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës.
[10]: Konventa Ndërkombëtare mbi të Drejtat e Pakicave Kombëtare, 1992.
[11]: Rezoluta të OKB-së mbi paqen dhe sigurinë ndërkombëtare.
[12]: EULEX Kosovo, Security Assessment Reports, 2024-2025.
[13]: ICCPR dhe ICESCR – Pakti Ndërkombëtar mbi të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore.
Vendi i Lekës;15.12.2025
The Western Balkans at Risk: Vučić, Russia, and International Legal Challenges for Kosovo and the Region
Isuf B.Bajrami
While international attention often focuses on the war in Ukraine and global tensions, the Western Balkans remain a highly sensitive strategic and legal zone. Statements by Serbian President Aleksandar Vučić near military bases along the Kosovo border, coupled with reports of hundreds of Serbian citizens fighting in Ukraine under the Russian banner, are not mere political gestures—they represent a destabilizing strategy with direct implications for Kosovo’s sovereignty and regional security.
This writing analyzes the risks, legal implications, and international frameworks relevant to Kosovo, as well as situations in other sensitive areas such as North Macedonia, the Presevo Valley, and Sandzak, while offering recommendations for alternative problem solving.
Vučić’s Implications and Serbo-Russian Influence
Vučić’s public statements and military symbolism serve several strategic purposes:
1. Consolidating a nationalist political base within Serbia and mobilizing public opinion around the idea of “recovering lost territories.”
2. Sending threatening signals to non-Serbian communities and Kosovo authorities, creating pressure on international actors.
3. Normalizing the idea of future territorial conflict, violating the principles of the UN Charter, Article 2(4), which prohibits the use of force against the territorial integrity of states [1].
From a legal perspective, these actions intersect with several key international instruments:
• The Hague Conventions (1907) and the Geneva Conventions (1949, Additional Protocols I & II), governing conduct in armed conflicts and civilian protection [2].
• Article 51 of the UN Charter, outlining the right to self-defense [3].
• The Vienna Convention on Diplomatic Relations (1961), prohibiting external interference in domestic affairs of states [4].
Situational Analysis in the Wider Region
1. Presevo Valley (Southern Serbia)
The Presevo Valley, predominantly Albanian, remains vulnerable to Serbian destabilizing narratives and Russian influence:
• Pressure on Albanian communities increases the risk of ethnic tensions and discriminatory policies.
• Violations of human and minority rights, as enshrined in the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR), reinforce narratives of international neglect [5].
• Threats against Kosovo’s territorial integrity escalate regional security risks.
2. North Macedonia
• Serbian influence over local Serbian communities and political actors could affect inter-ethnic relations.
• External pressures may challenge the principle of non-intervention and regional stability, undermining agreements such as the Prespa Agreement (2018), which normalized relations with Greece and supported EU/NATO integration [6].
3. Sandzak (Serbia and Montenegro)
• Sandzak, with significant Bosniak and Albanian populations, is susceptible to nationalist rhetoric and paramilitary influence from Belgrade.
• Returning fighters under Russian influence could pose risks to local law and order, violating the Geneva Conventions and International Humanitarian Law [7].
Concrete Risks for Kosovo and the Region
1. Destabilization of northern Kosovo and neighboring regions: Returning fighters may integrate into paramilitary networks, violating Kosovo’s Criminal Code and International Humanitarian Law [8].
2. Diplomatic and legal pressure on the West: Coordinated narratives portraying Kosovo as a disputed entity may challenge international recognition and the principle of non-intervention [9].
3. Normalization of conflict ideology and ethnic tensions: Vučić’s rhetoric may influence Serbian and Albanian communities in the region, contravening Geneva Conventions and minority rights protections [10].
4. Use of Russia as a strategic shield: Moscow strengthens Belgrade’s aggressive stances and undermines regional stability, violating UN resolutions [11].
Recommendations for the West and KFOR
1. Continuous monitoring by KFOR, EULEX, and Western embassies of early indicators of destabilization in Kosovo and surrounding areas [12].
2. Strengthening preventive presence in northern Kosovo, the Presevo Valley, and Sandzak.
3. Coordinated diplomatic dialogue with Belgrade and Skopje to ensure compliance with international law and protect minority communities.
4. Accurate and coordinated counter-disinformation targeting destabilizing narratives.
5. Emergency response planning in coordination with NATO HQ and rapid reaction forces.
6. Support for local institutions to strengthen rule of law and integrate minority communities, in line with international human rights conventions [13].
Conclusion
The Western Balkans cannot be ignored. Destabilizing narratives, Vučić’s political symbolism, and Russian influence are not merely political challenges—they are real threats to regional stability and the international order. Kosovo and neighboring regions have demonstrated reliability as partners for peace and the rule of law. However, without coordinated action, continuous monitoring, and strong counter-narratives, the risk of escalation cannot be underestimated. Proactive measures are essential for the security of the entire Western Balkans.
Legal Footnotes and International References
[1]: Article 2(4), UN Charter – prohibition of use of force.
[2]: Geneva Conventions, 1949; Additional Protocols I & II.
[3]: Article 51, UN Charter – right of self-defense.
[4]: Vienna Convention on Diplomatic Relations, 1961.
[5]: ICCPR – International Covenant on Civil and Political Rights.
[6]: Prespa Agreement, 2018.
[7]: International Humanitarian Law and Geneva Conventions on paramilitary activity.
[8]: Kosovo Criminal Code and International Humanitarian Law.
[9]: Advisory Opinion, ICJ, 2010, on the Unilateral Declaration of Independence of Kosovo.
[10]: International Convention on the Protection of the Rights of National Minorities, 1992.
[11]: UN resolutions on international peace and security.
[12]: EULEX Kosovo, Security Assessment Reports, 2024–2025.
[13]: ICCPR and ICESCR – International Covenant on Economic, Social, and Cultural Rights.
The Land of Leka; 15.12.2025
5
Shqip