“Hiq viq”, nisma kundër asimilimit të shqiptarëve në Mal të Zi

Të rinj aktivistë të trevave shqiptare në Mal të Zi janë bërë bashkë për një kauzë: t’i shpëtojnë asimilimit të shqiptarëve në trevat malazeze, duke hequr nga mbiemrat e tyre dy prapashtesat me prejardhje sllave – viq dhe – iq.

“Për vetëm 30 minuta angazhim fëmijët, nipat, stërnipat… dhe i gjithë fisi juaj nuk do të ketë më – viq sot e 1000 vjet!” shkruhet në faqen zyrtare të nismëtarëve.

Kryetari i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve në Mal të Zi, Faik Nika, tregon për Albanian Post se ideja e kësaj nisme ka nisur para shumë kohësh, pasi “i shqetëson jashtë mase ky fenomen deformues i identitetit kombëtar të shqiptarëve në Malin e Zi, duke i përafruar ato me prapashtesat e mbiemrave të shumicës sllavofone këtu dhe ish-Jugosllavi”.

Ndërgjegjësim dhe informim janë dy pikat kyçe të web-faqes së krijuar për “pastrimin” nga mbiemrat shqiptarë të prapashtesave me origjinë sllave.

“Mbi të gjitha”, thotë Nika “tani ligji e mundëson fare thjesht një gjë të tillë”.

Më tej, ai i cilëson nismëtarët e “-iq dhe -viq” si “patriotë shqiptarë që kanë trashëguar vetëdijen e lartë dhe guximin, nga të parët e tyre, që në kohët e Jugosllavisë”, përcjell Albinfo.ch.

Pse pikërisht tani?

Në kohët e mëparshme, shpjegon më tej ai, nuk ishte aspak e lehtë ndryshimi i mbiemrit, pasi duheshin muaj të tërë procedurash burokratike dhe pyetje të shumta nga organet përgjegjëse për arsyet e heqjes së këtyre dy prapashtesave.

“Por që nga viti 2009, me ndryshimin e ligjit për procedurat e ndryshimit dhe plotësimit të identitetit, tani pothuajse thjesht fare, mund të korrigjohet mbiemri”.

Si mund të “pastrohen” nga mbiemri këto dy prapashtesa?

“Mjafton të aplikosh për një akt të tillë dhe të paguash tarifat e caktuara me ligje për ndryshim”, thotë kreu i Këshillit.

Ky lajm i ka gëzuar shumë shqiptarët patriotë të Malit të Zi, ndonëse për të dhënat e numrit të personave që kanë ndryshuar mbiemrin “duhet të presim fundit e vitit kalendarik”.

Megjithatë, nismëtarët janë të bindur se çdo ditë e më shumë njerëzit po i rikthehen mbiemrit të të parëve të tyre dhe jo prapashtesë e imponuar në një kohë të caktuar, nga një sistem autoritar, pa dëshirën e askujt.

Për Faik Nikën, kjo nismë “është një thirrje e ndërgjegjes kombëtare të komunitetit shqiptar në Mal të Zi, vetëdijesimit të tyre”.

Sistemi i asaj kohe, shpjegon më tej kryetari i Këshillit, synonte “uniformizimin e popullsisë brenda Jugosllavisë dhe zhdukjen e identitetit kombëtar, sidomos të popujve jo-sllav”.

“Pastrimi” – siç e quan Nika heqjen e prapashtesave sllave nga mbiemrat – është një thirrje edhe për ata shqiptarë që nuk ndodhen në territorin malazez, por kanë emigruar në vende të tjera dhe duan ta ruajnë identitetin e të parëve të tyre.

“Edhe për ata është një thirrje që, në momentin kur të kthehen për pushime, të nisin procedurat për heqjen e prapashtesave – viç dhe – iç nga mbiemrat”.

Pyetjes nëse deri më tani kanë hasur “shkopinj nën rrota” nga institucionet vendëse, Nika i përgjigjet se “një gjë e tillë (ndryshimi i mbiemrit) parashihet me ligjet në fuqi dhe çdokush që ka dëshirë të korrigjojë të dhënat e identitetit të vet, mund ta bëjë pa asnjë pengesë”.

“Nisma nuk është kundër askujt, por i bën thirrje ndërgjegjes së shqiptarëve për heqjen e prapashtesave që nuk janë shqiptare dhe kthimit në identitet”, përmbyll ai.

Edhe një ndër anëtarët e grupit të “Tifozëve Kuq e Zi” (TKZ), Petrit Osmani, shprehet mbështetës ndaj “çdo nisme që synon mbrojtjen e qenies sonë dhe të bashkëkombësve tanë”.

Ultrasi kuqezi thotë se “ndryshimi i mbiemrit nuk është një fenomen që ka ndodhur vetëm në Malin e Zi, por në shumë troje të tjera shqiptare, ku prezenca e shteteve të tjera ka qenë e madhe”.

“Njëjtë”, shprehet anëtari i tifo-grupit mbështetës së Kombëtares shqiptare, “ka vepruar edhe pushteti serb në luginën e Preshevës, sllavo-maqedonasit në Maqedoninë e Veriut, po ashtu edhe grekët. Në shumicën e rasteve, mbiemrat u janë ndërruar me dhunë, në raste të tjera kur kanë pasur mundësi ta mbajnë mbiemrin pa këtë prapashtesë, janë stigmatizuar dhe diskriminuar në shkollim me vende pune të ngjashme”.

TKZ, e cila numëron në faqen e saj zyrtare në Facebook mbi 325 mijë ndjekës, me anë të përfaqësuesit të saj, Petrit Osmani, deklaron që “Shqipëria e TKZ-së nuk është vetëm ajo administrative, është shumë më e madhe”, duke nënkuptuar se mbron dhe mbështet interesat e shqiptarëve kudo që janë.