Zaev: Koncepti multietnik ende është gjallë
Mesazhet nga Brukseli, marrëveshja me Bullgarinë, marrëdhëniet me presidentin Pendarovski, me opozitën, ligjet e kontestuara, zgjedhjet lokale, ekonomia dhe lufta kundër krimit dhe korrupsionit janë disa nga temat që kryeministri Zoran Zaev flet në këtë mega-intervistë për gazetën KOHA. “Po të mos ishte pandemia, patjetër që do të kishim patur sukses më të madh, si në pjesën e lidhjes infrastrukturore të Korridorit 8, ashtu edhe në pjesën e bashkëpunimit të institucioneve, do të kishim patur edhe më shumë marrëveshje ekonomike dhe tregtare dhe investime, e të ngjashme”
Bisedoi: Xhenur ISENI
KOHA: I nderuar kryeministër, faleminderit që ndatë kohë, përveç agjendës suaj, duke qenë sot në Bruksel, dhe ndatë kohë për të zhvilluar intervistën?
ZAEV: Para së gjithash jam veçanërisht i nderuar që çdo herë t’u jap qytetarëve tanë më shumë informacione. Ju jeni media këtu, forca e shtatë, e cila pa ju populli ynë nuk do të informohet, nuk do të dijë cilat janë detajet e rëndësishme, disa janë të rëndësishme për planet dhe perspektivat e tyre, kështu që unë jam i nderuar të jem mysafiri i juaj.
KOHA: Çfarë mesazhesh morët në Bruksel?
ZAEV: Brukseli, si qendra e Evropës, është plotësisht pozitive për ne. Më vjen mirë që të gjithë udhëheqësit evropianë, para së gjithash institucionet evropiane, por edhe të vendeve evropiane, duke filluar nga Presidenti i Parlamentit, Sassoli, Presidenti i Komisionit, Von Der Laen, natyrisht nënkryetarët, të gjithë, edhe me Timermanin dhe Borrellin jemi takuar. Sot pata një takim me Presidentin e Këshillit Evropian, i cili kryeson me Kryeministrat dhe Presidentët e vendeve anëtare, Charles Michel, të cilët janë mbështetës të mëdhenj, veçanërisht fajtorë sepse për 16 vjet e gjysmë Republika e Maqedonisë së Veriut ka pritur të bëjë, jo hapin e ardhshëm, por gjysmëhapin e ardhshëm, sepse kemi një vendim për të filluar negociatat, tani na duhet një konferencë ndërqeveritare, e cila është vetëm një zyrtarizim i gjërave për të filluar shqyrtimin dhe për të hapur kapitujt e parë. Ata e dinë që asnjë vend nuk ka pritur kaq gjatë. Ata janë të vetëdijshëm se pas Sllovenisë, ne ishim vendi tjetër që nënshkruam Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit në 2001, shumë përpara Kroacisë.
Ja, tani Kroacia po feston 8 vjet si anëtare e Bashkimit Evropian, ne jemi ende një kandidat që nga viti 2005 duke pritur të fillojmë negociatat. Dhe në të vërtetë, ky nuk është as një konfirmim i synimit të Bashkimit Evropian për t’u zgjeruar në Ballkanin Perëndimor, dhe as dikush nuk mund të besojë në të më. Kjo është arsyeja pse ne kemi ardhur në një katarzë ku Evropa duhet të marrë vendime. E kuptoj sa herë që 27 anëtarët janë të ndryshëm. Greqia ka qenë një problem për ne për një kohë të gjatë, tani ajo është një partner strategjik. Na doli një problem me Bullgarinë. Ne duhet të vazhdojmë t’i zgjidhim problemet në mënyrë bilaterale, sepse thashë që problemi është qesharak. Nëse më pyet drejtpërdrejt, vështirë se do ta shpjegoj, madje edhe pse jam i pari në degën ekzekutive që negocion, dhe natyrisht që mund ta realizojmë akoma më shumë marrëveshjen e miqësisë. Po të mos ishte pandemia, patjetër që do të kishim patur sukses më të madh, si në pjesën e lidhjes infrastrukturore të Korridorit 8, ashtu edhe në pjesën e bashkëpunimit të institucioneve, do të kishim patur edhe më shumë marrëveshje ekonomike dhe tregtare dhe investime, e të ngjashme. Por, unë definitivisht besoj se udhëheqësit evropianë, institucionet evropiane do të bëjnë gjithçka për të korrigjuar përfundimisht atë padrejtësi ndaj Maqedonisë së Veriut dhe për të mbajtur konferencën ndërqeveritare.
KOHA: Lidhur me mosmarrëveshjen me Bullgarinë, disa kohë më parë ju përmendët disa ide të Mitsotakis, kryeministrit të Greqisë. A mund të na thoni çfarë saktësisht, për çfarë ide bëhet fjalë?
ZAEV: Unë me të vërtetë dua që populli ynë të kuptojë se si Kryeministri Mitsotakis dhe udhëheqësit e tjerë po përpilojnë ide shtesë, që për mua janë një konfirmim për qëllimin e mirë ndaj neve dhe qëllimin për të na ndihmuar. Kjo është puna mes liderëve evropianë. Unë nuk do t’i komentoja, sepse nuk është e imja t’i komentoj. Ato mu prezantuan mua, por gjithashtu, Zoti na ruajt, nëse i komentoj para kohe, ato mund të mos japin efekt. Kështu që po, më vjen mirë që idetë po zhvillohen. Është detyra ime të ndaj me qytetarët që të dinë se udhëheqësit evropianë, miqtë, po mendojnë se si të mënjanohet problemi dhe të zgjidhet çështja. Unë shpresoj shumë në presidencën portugeze, me të cilën, së bashku me Komisionerin Varhei, po punojnë për një zgjidhje. Besoj se në ditët në vijim do të vijnë përpara Bullgarisë, përpara nesh për të shqyrtuar disa zgjidhje, në mënyrë që më në fund Bashkimi Evropian më 22 qershor, kur është Këshilli i Ministrave, të vendosë të mbajë konferencat e para ndërqeveritare me katër vendet. Herën e parë me ne dhe Shqipërinë, dhe për shkak të metodologjisë së re, me Serbinë dhe Malin e Zi gjithashtu. Kjo është një sfidë e rëndësishme për Bashkimin Evropian dhe besoj se ata do të bëjnë gjithçka për të patur sukses. Këtu ka një përmbajtje, populli ynë duhet ta dijë këtë, në mënyrë që të mos rrisim pritjet. Bullgaria është në një periudhë të qeverisjes teknike…
KOHA: Kjo është ajo që doja të ju pyesja. A mendoni se ky kontest mund të zgjidhet me qeveri teknike? Ju jeni optimist. Ku e mbështesni këtë shpresë për zgjidhje?
ZAEV: Mendoj se mundet, sepse kam vërejtur që qeveria teknike ka kapacitet të plotë kushtetues …
KOHA: A keni tani kontakte me qeverinë teknike të Bullgarisë?
ZAEV: Kështu tani, qeveria teknike ka kapacitet të plotë kushtetues dhe leje për të zgjidhur çështje të tilla si politike. Të gjitha partitë politike kanë përfaqësues të emëruar në këtë qeveri. Njerëzit ekspertë dominojnë, por ato janë propozim i të gjitha partive politike. Unë e konsideroj Presidentin Radev, kështu edhe populli bullgar e konsideron atë, një udhëheqës evropian. Duhet të bëjë një hap evropian përpara. Ai emëroi qeverinë. Kjo qeveri është pro-evropiane. Sigurisht që Bullgaria është një vend evropian. Me të vërtetë në vitin 2018, me organizimin e Samitit për Ballkanin Perëndimor me Kryeministrin Borisov, Bullgaria ktheu përsëri vëmendjen e vendeve evropiane në Ballkanin Perëndimor. Kjo duhet të vazhdojë. Dhe gjëra të caktuara që tashmë janë zgjidhur, emri i gjatë dhe i shkurtër, për pakicat, për hartën rrugore, probleme të tilla janë zgjidhur. Unë besoj se do të jetë një bazë e mjaftueshme për të bërë hapin përpara, dhe ajo që është akoma, pakënaqësia me marrëveshjen, për të heshtur urrejtjen që ekziston, veçanërisht ato në rrjete sociale, për të punuar në ndërtimin e miqësisë, gjithçka është para nesh . Në fakt, këto disa muaj, çfarë nuk ka ndodhur pozitivisht midis Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë. Është hapur fakultet këtu, Universiteti i Velikotërnovës, shkëmbehen programet e televizioneve tona kombëtare, Agjencitë MIA dhe Agjencia bullgare bashkëpunojnë në bazë ditore, ministritë e arsimit kanë lidhur marrëveshje, si dhe ministritë e tjera, të tilla si shëndetësia, komunikojnë dhe bashkëpunojnë në baza ditore, duke shkëmbyer informacione dhe të dhëna, reflektime nga vetë Covid dhe raste të tjera. Ne kemi bashkëpunim shtesë në të gjitha nivelet e mundshme. Investime të reja nga Bullgaria ndodhën në këtë periudhë në Maqedoninë e Veriut. Kështu që po, unë besoj se të gjitha këto janë vetëm arsye që Bullgaria të bëjë një hap evropian drejt mikut të saj, për ta quajtur atë një popull vëllazëror, Maqedonisë së Veriut.
KOHA: Tani do të flasim për Ligjin për ndërtimet pa leje, të cilin presidenti Pendarovski refuzoi të nënshkruajë, sepse sipas tij, ai është antikushtetues dhe shkatërron bazat e kushtetutës. Cilat janë planet e Qeverisë me këtë ligj? A do të legalizohen ndërtimet ilegale në Liqenin e Ohrit, ndërtimet ilegale të ndërtesave kolektive të banimit, ose më saktësisht çfarë nuk do të legalizohet me këtë ligj?
ZAEV: Mirë, së pari, Presidenti i vendit me të vërtetë është vendosur në mënyrë kushtetuese për të parë disa probleme së bashku me këshilltarët e tij nëse ato ekzistojnë në ligje. Dhe ne e kemi atë si një respekt, sepse kjo është ajo që përcakton kushtetuta. Me dekret, presidenti shqyrton i fundit përpara se të shpallet ligji. Republika e Maqedonisë Veriore ka dy mundësi, ose të shkatërrojë të gjitha ndërtesat që nuk kanë miratim në vend, këto janë kryesisht shtëpi, shtëpi të qytetarëve, ose t’u jepet atyre një shans për t’u legalizuar. Duke pasur parasysh mundësitë që kemi, të gjithë duhet të vendosim, qytetarët përmes institucioneve të tyre, qeverisë dhe parlamentit, çfarë është më e mira. Ne kemi mbi 50.000 shtëpi të njerëzve, në të cilat jetojnë në dhe nuk kanë listë pronësie. Nëse nuk miratojmë ligjin për legalizimin, duhet t’i shkatërrojmë ato shtëpi. Është e qartë në ligj.
Nëse humbet çdo e drejta për legalizim, nëse ligji nuk miratohet, humbet, atëherë është detyrë të prishen ato ndërtesa, përkatësisht inspektori, nëse nuk lëshon vendim për prishje, është përgjegjës. Nëse kryetari i komunës nuk vepron për ta ekzekutuar atë, ai është përgjegjës, ose ministri në përputhje me rrethanat nëse është një kategori ndërtimi e shkallës së parë. Ndërtesat kolektive nuk janë në këtë ligj. Ne nuk i legalizojmë ndërtesat. Këto janë ndërtesa banimi, ndërtesa të mëdha kolektive. Ato nuk parashikohen në vetë ligjin. Në këtë mënyrë, Qeveria tashmë ka diskutuar disa gjëra, pas mos nënshkrimit nga Presidenti, dhe pas diskutimeve të Qeverisë, ne udhëzuam Ministrin e Transportit dhe Lidhjeve të mbajë debate publike, të ftojë organizata joqeveritare, qytetarë të interesuar, por edhe për të mbledhur partitë politike parlamentare dhe për të vepruar sipas udhëzimeve të Presidentit. Cili është veprimi i parë? Do të jetë e mundur të legalizohet një shtëpi vetëm nëse është shtëpi primare e banimit. Kjo është, nëse deri më 1 maj është vendbanimi i tyre, dhe jo një vilë, shtëpi e dytë, apartament i tretë, shtëpi e tretë apo e ngjashme, ose në vendbanimet turistike. Ne nuk do ta lejojmë atë. Gjëja e dytë e rëndësishme është në zonat e mbrojtura, ku ndodhen parqet kombëtare, ku ka zona të veçanta të mbrojtura. Ekzistojnë tre zona mbrojtëse. Njëra është mbrojtja e rreptë, tjetra është që unë nuk e di se si e quajnë, dhe në zonën e tretë, ku kemi zhvillim të qëndrueshëm, e tillë është zona e tretë. Pra, kemi mbrojtje të rreptë, kemi mbrojtje të kushtëzuar, kemi edhe zhvillim të qëndrueshëm. Për shembull, fshatrat nën Sharr janë në zhvillim të qëndrueshëm. Dhe nëse është i gjithë Park Kombëtar, ato duhet të zhvillohen, ndërtohen. Pra, vetëm aty ku mund të ndërtohet zhvillimi i qëndrueshëm. Ne do të ndalojmë kudo në mbrojtjen e rreptë dhe në pjesën e kushtëzuar të zhvillimit. Kështu që ne e marrim atë sugjerim të presidentit dhe e përfshijmë plotësisht atë. Elementi tjetër janë disa gjëra të tjera, të cilat u theksuan, dëgjuan nga qytetarët, dhe kjo është në zona të tjera, të cilat nuk janë të mbrojtura në mënyrë rigoroze, ose çfarëdo qoftë, qytetarët mund të legalizojnë objektin e tyre, por në të njëjtën kohë, kur legalizojnë atë ndërtesë, ata duhet të paguajnë shumë më shtrenjtë sesa nëse marrin një leje ndërtimi, në mënyrë që kurrë të mos i paguhet askujt për të bërë ndërtime të paligjshme, d.m.th të përfundohet përfundimisht me këtë ligj.
Vetë ligji do të ofrojë një mundësi për të legalizuar shkollat dhe kopshtet. Ata nuk kanë lista pronësie në vend, ujësjellës, kanalizime, rrugë, mbi të gjitha lokale, nuk kanë dokumentacion, nuk janë të ligjshëm, nuk janë të legalizuar. Kemi ndërtesa në fushën e kulturës, monumente të kulturës, të cilat nuk kanë listë pronësie. Ka ndërtesa shtetërore, të ndërtuara më parë. Ata kishin një leje ndërtimi, por kur filluan të ndërtojnë, ndërtuan një tub, dhe pastaj kërkohet të lëvizin një metër në të majtë, dhe tani kur lëvizin, ndonjë mbikëqyrës nuk jep leje, nënshkrim, sepse do të përgjigjet, dhe ata mund të mos i regjistrojë në kadastër. Ligji do të mundësojë të gjitha ato, sepse së pari, është një nevojë shoqërore, së dyti është sigurisht për qytetarët që kanë ndërtesa pa leje. Por mbi 50.000 qytetarë është në çati mbi kokë. Ne mund të vendosim të mos miratojmë ligjin, por duhet të shkatërrojmë çatinë mbi kokën e 50.000 familjeve në vend. Edhe pse numri është shumë më i madh, por informatat nga Ministria e transportit dhe lidhjeve thonë se për 50.000 familje janë shtëpitë ku jetojnë qytetarët tanë, fëmijët e tyre, dhe atë ne duhet ta zgjidhim, dhe të mos harrojmë, se ligji vjen si propozim nga komunat në pajtim me Deklaratën e Vjenës së vitit 1992, të cilin e kemi nënshkruar si vend në zhvillim për të mbrojtur të mirat materiale të cilat i kemi për qytetarët, ekonominë dhe të ngjashme. Ashtu që, mendoj se përmes debatit do të zbatohen udhëzimet e kryetarit, do të mënjanohen të gjitha shqetësimet të cilat i kanë qytetarët, por në fund duhet t’i mbrojmë edhe shtëpitë e njerëzve.
