Shkurtimi i 130 institucioneve dhe administratës, vështirë i realizueshëm

Qeveria e VMRO-DPMNE-së do t’i duhet të shfuqizojë më shumë se 130 institucione shtetërore për të përmbushur premtimin për reformë në sektorin publik, e kjo nënkupton shkarkimin e rreth 16 mijë punonjësve ose transferimin e tyre në sektorin privat. Është paralajmëruar edhe riorganizim i ministrive, por ekspertët ligjorë mendojnë se kjo do të varet nga dëshirat e partnerëve të koalicionit në qeverinë e ardhshme.

Edhe pse partitë premtojnë se do të reformojnë sektorin publik para çdo zgjedhjeje, praktika e kaluar tregon se kur ato janë në pushtet ndodh e kundërta – më shumë vende pune partiake në institucionet shtetërore, efikasitet i dobët, jotransparencë dhe korrupsion.

Reformë në sektorin publik ka paralajmëruar edhe VMRO-DPMNE, partia që ka fituar më së shumti mandate në zgjedhjet parlamentare të 8 majit. Premtimi i saj është rritja e efikasitetit të administratës publike duke ulur me 10 për qind numrin e institucioneve publike dhe duke riorganizuar ministritë.

Gjithsej 1,371 institucione, përfshirë ministritë, janë aktive në sektorin publik, në të cilin janë të punësuar në mënyrë aktive 128,879 persona, sipas Regjistrit të Ministrisë së Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës. Numri shkon në rreth 160 mijë me ata që janë të punësuar me kontratë.

Zvogëlimi prej 10 për qind i sektorit publik, siç është premtuar nga VMRO-DPMNE, në praktikë do të nënkuptonte shfuqizimin e 137 institucioneve dhe rreth 16 mijë të punësuarve, përcjell Nistori nga REL.

Aktualisht qeverinë aktuale e përbëjnë gjithsej 16 ministri. Përveç zvogëlimit të numrit të institucioneve publike, VMRO-DPMNE thotë se do të rrisë funksionalitetin e funksionimit të institucioneve shtetërore përmes riorganizimit të ministrive ekzistuese, si dhe planifikon heqjen e pozitës së zëvendësdrejtorit dhe reduktimin e bordeve drejtuese dhe mbikëqyrëse.

Megjithatë, ekspertët juridikë janë skeptik nëse ajo që është shkruar në programin zgjedhor të VMRO-DPMNE-së, të realizohet.

Reformat në sektorin publik po ecin ngadalë, gjë që vërehet pothuajse në të gjitha raportet e Komisionit Evropian për ecurinë e vendit. Raporti i fundit thotë se nevojiten veprime urgjente, duke përfshirë miratimin e ligjeve të reja dhe dixhitalizimin. Korniza e re duhet të përmirësojë menaxhimin e burimeve njerëzore në administratë dhe të ndihmojë punësimin e bazuar në merita, promovimet dhe shkarkimet në të gjitha nivelet, duke përfshirë menaxhimin e lartë, thuhet në raportin e KE.

Gjithashtu thuhet se Kuvendi ende nuk i ka pranuar rekomandimet e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit për nepotizmin, kronizmin dhe ndikimin politik në punësimin në sektorin publik dhe në emërimin e anëtarëve të bordeve mbikëqyrëse dhe drejtuese.

Korniza e re duhet të përmirësojë cilësinë e shërbimeve që qytetarët i marrin në sektorin publik, siç thotë Iskra Belçeva Ristovska nga Qendra për Menaxhimin e Ndryshimeve. Sa i përket reformës së paralajmëruar nga VMRO-DPMNE, ajo sheh se ka tendencë drejt zvogëlimit dhe optimizimit të saj.

Ligji për Shërbimin Menaxhues parasheh që duhet të vendosen procedura transparente në bazë të kritereve të caktuara për të siguruar drejtor profesional në agjenci dhe institucione.

“Me ligj, duhet të ketë një proces transparent përzgjedhjeje dhe shpallje transparente në mënyrë që kandidatët më kompetentë të mund të aplikojnë, edhe pse më pas ministrit do të ketë diskrecionin për të emëruar një drejtor nga kandidatët më të mirë. Megjithatë, duhet të kalojë një lloj procesi për të siguruar që kandidatët më të mirë të jenë në listën e ngushtë”, thotë Belçeva Ristovska.

Ligjet janë përgatitur me ndihmën e vendeve të BE-së dhe Davitkovski beson se pikërisht për këtë Maqedonia e Veriut do të marrë “raportin më negativ” nga Bashkimi Evropian për reformën në administratën publike.