Nga kthimi i talebanëve në pushtet deri te trazirat e Kapitolit në SHBA – dhjetë ngjarjet që ishin lajme kryesore në botë gjatë vitit 2021

Cikli i lajmeve i vitit 2021 ishte, ashtu si në vitin 2020, i dominuar nga pandemia e shkaktuar nga Covid-19.

Por ka pasur ngjarje të tjera të mëdha në mbarë botën që kanë qenë titujt kryesorë, nga trazirat në Kapitol të SHBA-së deri te kthimi i talebanëve në pushtet në Afganistan – të cilat ua sjellim më poshtë.

Mbështetësit e Trump sulmojnë Kapitolin e SHBA-së

Viti filloi me një “zhurmë” kur qindra njerëz sulmuan Kapitolin e SHBA-së, selinë e demokracisë amerikane, më 6 janar.

Joe Biden kishte fituar zgjedhjet presidenciale dy muaj më parë, por paraardhësi i tij, Donald Trump, refuzoi të pranonte rezultatin, duke pretenduar se vota ishte manipuluar dhe zgjedhjet ishin “vjedhur”, përcjell Telegrafi.

Menjëherë pasi Trump mbajti një tubim në Uashington për qindra mbështetës të tij, duke i nxitur ata të protestojnë kundër rezultatit të zgjedhjeve, turma hyri në Kapitol, ku anëtarët e Kongresit ishin mbledhur për të vërtetuar fitoren zgjedhore të Biden.

Dhuna e asaj dite çoi në katër të vdekur. Më shumë se 700 persona janë akuzuar deri më tani për pjesëmarrje në trazira.

Shumë njerëz e akuzuan Trumpin se i hodhi benzinë zjarrit me refuzimin e tij kokëfortë për të pranuar humbjen.

Megjithatë, Biden u betua si presidenti i 46-të i Shteteve të Bashkuara siç ishte planifikuar më 20 janar.

Hetimi për ata që qëndrojnë pas trazirave të Kapitolit është në vazhdim.

Grushti i shtetit në Mianmar

Më 1 shkurt, tanket ushtarake filluan të mbushnin rrugët përreth Parlamentit të Mianmarit.

Ushtria e Mianmarit, e udhëhequr nga gjenerali Min Aung Hlaing, arrestoi presidentin Win Myint dhe udhëheqësen civile Aung San Suu Kyi.

Midis 300 dhe 400 persona – përfshirë zyrtarë të zgjedhur, politikanë që kundërshtojnë regjimin ushtarak dhe aktivistë – u arrestuan gjithashtu.

Ushtria u shpërnda në të gjithë vendin. Ushtarët pushtuan bashkinë në Yangon dhe bllokuan hyrjen në aeroportin ndërkombëtar. Stacionet televizive publike u ndërprenë dhe linjat e internetit dhe telefonit u ndërprenë, gjithashtu.

Përkeqësohet konflikti në Tigray

Lufta civile e Etiopisë është bërë një nga fatkeqësitë më të mëdha humanitare në botë.

Në provincën veriore të Tigray, forcat pro-qeveritare kanë luftuar kundër Frontit Popullor Çlirimtar Tigray që nga nëntori 2020.

Civilët kanë qenë në vijën e parë të konfliktit, me të paktën 400,000 njerëz që përballen me urinë në veri dhe më shumë se dy milionë etiopianë të zhvendosur.

Bjellorusia devijon një aeroplan pasagjerësh për të ndaluar një kundërshtar politik

Më 23 maj, një Boeing 737-800 që fluturonte në një linjë të Ryanair midis Athinës dhe Vilniusit u devijua në Minsk me urdhër të presidentit Bjellorus, Alexander Lukashenko, përcjell Telegrafi.

Arsyeja e dhënë ishte një kërcënim me bombë – një pretendim që nuk u vërtetua kurrë.

Në bordin e atij fluturimi ishte Roman Protasevich, një gazetar dhe aktivist i opozitës, i cili u ndalua pas mbërritjes së aeroplanit në kryeqytetin bjellorus.

Incidenti tmerroi zyrtarët e BE-së, të cilët e quajtën atë një “rrëmbim” dhe më pas vendosën sanksione ekonomike ndaj Bjellorusisë, si dhe ndaluan aeroplanët e saj të përdorin hapësirën ajrore të BE-së.

Trupat perëndimore tërhiqen nga Afganistani, talebanët rimarrin pushtetin

Kabuli ra përsëri në duart e talebanëve më 15 gusht pasi presidenti Ashraf Ghani u largua nga vendi.

Të nesërmen rrugët ishin përfshirë në kaos dhe shtetasit e huaj si dhe afganët po bënin gara për t’u evakuuar.

Talebanët u rrëzuan nga pushteti në vitin 2001 nga një koalicion ndërkombëtar i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.

Njëzet vjet më vonë, forcat amerikane u tërhoqën në një dalje përfundimtare, të furishme të shënuar me vdekjen e 180 afganëve dhe 13 ushtarëve amerikanë.

Më 26 gusht, një sulm vetëvrasës i kryer nga një degë e grupit të Shtetit Islamik vrau më shumë se 180 njerëz që ishin mbledhur në aeroportin Hamid-Karzai në Kabul.

Më 30 gusht, aeroplani i fundit amerikan u largua nga Kabuli.

Që atëherë, vendi ka qenë në prag të kolapsit, duke luftuar me varfërinë dhe krizat humanitare.

Pamja tragjike e afganëve që përpiqeshin të kapeshin pas një avioni të ushtrisë amerikane në një përpjekje të dëshpëruar për të ikur nga vendi ishte një nga imazhet më të paharrueshme të vitit 2021.

Ndryshimi i klimës: OKB-ja paralajmëron “kodin e kuq” për njerëzimin

Më 9 gusht, pak përpara samitit të klimës COP26 në Glasgow, Paneli Ndërqeveritar i OKB-së për Ndryshimet Klimatike publikoi një raport bombë mbi ndryshimet klimatike.

Njerëzimi është “pa mëdyshje” përgjegjës për ngrohjen globale dhe duhet të ndodhin ndryshime drastike nëse duam të kufizojmë dëmin, thuhet në vlerësim.

Raporti arriti në përfundimin se temperatura mesatare e Tokës do të arrijë 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale deri në vitin 2030, një dekadë më herët se sa parashikuan ekspertët vetëm tre vjet më parë.

“Nuk ka kohë për të pritur dhe nuk ka vend për justifikime”, tha Antonio Guterres, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, përcjell Telegrafi.

Përplasja për nëndetëse shkakton tension mes Francës dhe Australisë, SHBA-së dhe Britanisë së Madhe

Franca e quajti atë një “thikë pas shpine”: Në shtator, një kontratë për nëndetëse çoi në një krizë diplomatike midis Francës, nga njëra anë, dhe Australisë, SHBA-së dhe Britanisë së Madhe nga ana tjetër.

Pesë vjet pasi Parisi dhe Canberra nënshkruan një kontratë me vlerë 50 miliardë dollarë australianë (31 miliardë euro) për Francën për të ndërtuar 12 nëndetëse me naftë, presidenti i SHBA-së, Joe Biden njoftoi një marrëveshje të re të mbrojtjes me Australinë dhe Britaninë e quajtur AUKUS që do të shihnin SHBA-në dhe Mbretërinë e Bashkuar të ndihmojnë Australinë të zhvillojë një flotë nëndetëse bërthamore.

Si pasojë nga ky njoftim, Franca tërhoqi ambasadorët e saj nga Uashingtoni dhe Kanberra.

Fundi i një epoke për Benyamin Netanyahu dhe Angela Merkel

Udhëheqësit e vjetër në Izrael dhe Gjermani e “bartën stafetën” kur Benjamin Netanyahu dhe Angela Merkel dhanë dorëheqjen, duke shënuar fundin e epokave të tyre përkatëse.

Më 13 qershor, Knesset votoi për të ratifikuar një koalicion të ri të udhëhequr nga lideri i lëvizjes radikale të djathtë të vendit Naftali Bennett, duke i dhënë fund sundimit 12-vjeçar të Netanyahut.

Në Gjermani, gruaja më e fuqishme në botë mori një “lamtumirë të ngrohtë” nga të gjitha anët e globit.

Pas katër mandatesh dhe gjithsej 16 vitesh në pushtet, kancelarja gjermane ia dorëzoi mandatin e kancelarit, socialdemokratit Olaf Scholz.

Delta dhe Omicron hapin një kapitull të ri në pandemi

Fushatat e vaksinimit u rritën globalisht, duke lejuar lehtësimin e disa kufizimeve në jetën e përditshme.

Por varianti Delta, i ndjekur me shpejtësi nga Omicron, bëri që qeveritë në mbarë botën të fillonin përsëri shtrëngimin e masave kufizuese.

Por varianti Delta, i ndjekur me shpejtësi nga Omicron, bëri që qeveritë në mbarë botën të fillonin përsëri shtrëngimin e kufizimeve.

Si pasojë, njerëzve në disa vende u është kërkuar që, përveç dy dozave të para, të marrin edhe një dozë të tretë, madje në disa vende edhe një dozë të katërt përforcuese të vaksinës kundër COVID-19.

Fillimi i gjyqit për sulmet në Paris

Pothuajse gjashtë vjet pas sulmeve terroriste të Parisit më 13 nëntor 2015, gjyqi për ato ngjarje të tmerrshme filloi më 8 shtator në Paris.

Është seanca më e madhe gjyqësore e organizuar ndonjëherë në vend dhe do të vazhdojë për nëntë muaj.

Në ditën e parë të gjyqit, Salah Abdeslam, i vetmi anëtar i grupit terrorist që kreu sulmet që ishte ende gjallë, e përshkroi veten si një “ushtar i Shtetit Islamik”.

Gjatë pesë javëve, më shumë se 300 viktima të sulmeve dhanë dëshmi të prekshme të dëshmitarëve para gjykatës.