Diplomacia ekonomike

Shkruan: Nexhat Bexheti
Diplomacia është arti dhe praktika e zhvillimit të negociatave ndërmjet përfaqësuesve të grupeve ose shteteve. Kjo zakonisht i referohet diplomacisë ndërkombëtare, zhvillimit të marrëdhënieve ndërkombëtare përmes ndërmjetësimit të diplomatëve profesionistë në çështjet e vendimeve për paqen, tregtinë, luftën, ekonominë, kulturën, mjedisin dhe të drejtat e njeriut. Diplomacia është mbi të gjitha një formë e veprimtarisë shtetërore e fokusuar në marrëdhëniet me vendet e tjera dhe gjykatat ndërkombëtare. I njëjti term nënkupton të gjithë strukturën shtetërore që shërben për të përfaqësuar vendin e dikujt në botë dhe për të mbajtur marrëdhënie zyrtare me subjektet e tjera të marrëdhënieve ndërkombëtare. Pjesë përbërëse e kësaj strukture, pothuajse në çdo vend, janë Ministria e Punëve të Jashtme dhe përfaqësitë diplomatike e konsullore. Në një kuptim joformal ose social, diplomacia është përdorimi i taktit për të fituar një avantazh strategjik ose për të gjetur një zgjidhje të pranueshme reciprokisht për një sfidë të përbashkët, një grup mjetesh të tilla si formulimi i deklaratave në një mënyrë të qetë ose të sjellshme.
Diplomacia ekonomike nuk është një term i ri për një fenomen të ri në zhvillimin e diplomacisë. Që nga Rilindja e deri më sot, çështjet ekonomike kanë qenë një nga detyrat më të ngushta të diplomacisë, së bashku me aspektet politike dhe ato të sigurisë, duke siguruar një ekuilibër të caktuar fuqie nëpërmjet tyre. Diplomacia ekonomike dhe ajo e sigurisë-politike mund të shihen si dy zinxhirë të ndërlidhur të ADN-së që në mënyrë alternative marrin përparësi në varësi të rrethanave historike dhe mjedisit në të cilin ndodhen shtetet.
Në sistemin ndërkombëtar, diplomacia ekonomike merr një rëndësi shtesë me përshpejtimin e globalizimit (kjo nënkupton në radhë të parë forcimin shtesë të shkallës së ndërvarësisë ndërmjet shteteve, si dhe të proceseve integruese në nivel rajonal dhe global), dhe kjo në kushtet e një mungesa e rregullave dhe institucioneve adekuate që përcaktojnë kuadrin e performancës së subjekteve ekonomike të arenës së tregut planetar. Në rrethana të tilla, kompanitë i referohen institucioneve të vendeve të tyre për të forcuar praninë e tyre në tregun botëror. Qeveritë nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të mbështesin aktivitetet e kompanive nga territori i tyre, sepse në të kundërt kompanitë e vendeve të tjera do të përfitojnë nga pasiviteti i tyre. E gjithë kjo nuk është gjë tjetër veçse një luftë e hapur për rritjen dhe zhvillimin e fuqisë ekonomike të kompanive individuale, suksesi i të cilave në rastin ekstrem përfaqëson suksesin e politikës ekonomike të qeverive të zgjedhura në mënyrë demokratike.
Duke qenë se diplomacia ekonomike ka një dimension të qartë zhvillimi historik, duhet theksuar se vetë termi është relativisht i ri dhe i ka rrënjët në gjuhën frënge – la diplomatie economique. Ajo u pranua shumë shpejt nga diplomacia ruse me emrin e saktë – diplomacia ekonomike. Nga ana tjetër kemi variantet anglo-saksone, të cilat përdorin termat diplomaci tregtare, diplomaci komerciale, edhe pse kohët e fundit, termi diplomaci ekonomike është bërë gjithnjë e më i përhapur. Është e qartë se në varësi të fjalës së parë (ekonomike/tregtare) ka dallime të caktuara në përkufizimin e vetë termit. Diplomacia tregtare thekson promovimin e tregtisë, ndërsa diplomacia ekonomike përfaqëson një koncept më të gjerë që ka të bëjë me të gjitha aspektet ekonomike.
Diplomacia në botën moderne po përballet me sprova shumë komplekse dhe në transformime të vazhdueshme, duke u përpjekur të ruajë statusin e saj të privilegjuar dhe reputacionin e lartë historik si një aktor kyç në marrëdhëniet ndërkombëtare. Gjërat janë bërë dukshëm më të komplikuara që nga fundi i “Luftës së Ftohtë”, sepse që nga ajo kohë e deri më tani barrierat midis vendeve janë duke u shembur dhe zhdukur gradualisht, kështu që çështja e nevojave reale për diplomaci në shtrirjen dhe formën në të cilën ajo përfaqësohej. në shekullin e kaluar u ngrit spontanisht. Takimet në krye, “diplomacia e anijeve”, ekzistenca e vetëm një “superfuqie” – SHBA, zhvillimi i shpejtë teknologjik dhe shpërthimi i informacionit e bënë diplomacinë e shekullit të 20-të të mos jetë aq e dobishme dhe funksionale si më parë.
Pavarësisht se bota nuk është një vend veçanërisht më i sigurt se sa ishte gjatë shekullit të kaluar, duhet theksuar se ka një zhvendosje të konsiderueshme në fokusin e diplomacisë nga çështjet e sigurisë – ushtarake dhe politike në fushën e ekonomisë. Kjo tendencë nuk është vetëm një reagim logjik ndaj ndryshimeve në mjedis, por edhe një përgjigje e domosdoshme ndaj nevojave të subjekteve ekonomike në arenën e tregut global.
Në këtë kuptim, diplomacia tregtare, sipas interpretimit zyrtar të Departamentit të Shtetit, përfshin aktivitetet e shtetit për promovimin dhe mbrojtjen e interesave të kompanive në nivel ndërkombëtar, negociatat me qeveritë dhe kompanitë në vendet e të cilave operojnë kompanitë mëmë, masat për parandalimin e konflikteve të mundshme ekonomike në nivel vendor dhe ndërkombëtar, mbledhjen e informacionit, si dhe promovimin global të interesave të eksportit nëpërmjet aparatit diplomatik, të gjitha këto me bashkëpunim të drejtpërdrejtë me kompanitë vendase.
Sa i përket diplomacisë ekonomike, ajo mund të shihet nga dy nivele. Njëra është diplomacia ekonomike në një kuptim më të gjerë dhe është më gjithëpërfshirëse dhe ka të bëjë me të gjitha subjektet e një shoqërie që marrin pjesë në forcimin e ekonomisë.