Kovaçevski: Po punojmë me përgjegjësi, pagat po rriten, papunësia po ulet!

Kryeministri Dimitar Kovaçevski sot mbajti fjalim para rreth 500 përfaqësuesve të komunitetit të biznesit, përfitues të mbështetjes nga Qeveria, për investime të reja, përmes Ligjit për mbështetje financiare të investimeve.

Në fjalimin e tij, Kryeministri iu referua rëndësisë së investimeve të reja në kushtet e krizës më të madhe ekonomike-energjetike dhe të inflacionit në botë. Ai nënvizoi se edhe në kushtet e krizës buxheti është i qëndrueshëm, vendet e punës janë ruajtur, likuiditeti i kompanive është ruajtur dhe mbështetja e shtetit nuk ka munguar. Pagat po rriten, papunësia po ulet, po rriten edhe investimet. Kryeministri Kovaçevski theksoi se e gjithë ky është rezultat i përcaktimit strategjik të shtetit, hyrjes në NATO dhe procesit integrues evropian, që do të përshpejtojë rritjen ekonomike në të ardhmen.

Në vazhdim ua përcjellim fjalimin integral të Kryeministrit Kovaçevski:
Që nga dita e parë e ardhjes së kësaj Qeverie, një nga prioritetet kryesore ka qenë dhe është ende përforcimi ekonomik, krijimi i një ambienti konkurrues dhe një klime të favorshme biznesi dhe në funksion të përmirësimit të standardit të jetesës së qytetarëve.
Sigurisht, ky imperativ i yni po ndodh në kushtet e krizës së madhe ekonomike-energjetike globale dhe të inflacionit. Ne kemi theksuar se duhet të marrim masa që tani dhe menjëherë për të mbrojtur qytetarët nga rritjet e mëdha të çmimeve dhe për të ruajtur likuiditetin e kompanive si dhe për të ruajtur ciklin e tyre të investimit.

Paralelisht, punojmë në plan afatmesëm dhe afatgjatë në konsultim me komunitetin e biznesit dhe të gjitha palët, në drejtim të përmirësimit të mjedisit të përgjithshëm të biznesit, rritjes së konkurrencës së sektorit privat dhe krijimit të kushteve për më shumë investime vendore dhe të huaja, si dhe sa më shumë punësim. Edhe në kushte krize, më e rëndësishmja është që investimet të mos ndalen dhe këtë e dini më së miri të gjithë ju që jeni këtu.

Në këtë drejtim, Qeveria përmes Ligjit për mbështetjen financiare të investimeve ka mbështetur 919 kompani me 100 milionë euro që nga zbatimi i tij. Në 6 vite, mbështetja financiare nga shteti për kompanitë vendore është rritur për 11 herë. Nga 3.2 milionë euro në 2018 në 35 milionë euro në 2023.

Mbështetja e shtetit për ekonominë është serioze. Pothuajse 150 milionë euro është mbështetja buxhetore për kompanitë vendase dhe të huaja këtë vit, ose pesë herë më shumë krahasuar me periudhën e pesë viteve më parë. Subvencionet direkte nga Buxheti në ekonomi në bazë të investimeve, por edhe në bazë të programeve tjera, nga 1,9 miliardë denarë në vitin 2017, këtë vit janë rritur në 7,76 miliardë denarë.

Ne punojmë me përgjegjësi, buxheti është stabil, shteti financiarisht likuid. Monedha jonë vendore e denarit, është edhe spiranca e stabilitetit të ekonomisë sonë.

Është e rëndësishme që shpenzimet kapitale të mbeten në nivel më të lartë se deficiti buxhetor, gjegjësisht t’i përmbahemi rregullit të artë në financa – të marrim hua vetëm për qëllime investimi dhe zhvillimi.
Që masat japin rezultate, reflektohet qartë në trendin e uljes së inflacionit, i cili do të vazhdojë edhe në të ardhmen. Inflacioni në gusht ishte 8.3 për qind, ndërsa në tetor të vitit të kaluar ishte 19.8 për qind.

Në nivel global, lufta në Ukrainë ka ndikuar në ngadalësimin e rritjes së përgjithshme ekonomike, e cila nuk e tejkaloi vendin tonë. Reagimi i fuqishëm i Qeverisë përmes subvencionimit të çmimit të energjisë elektrike për familjet dhe kompanitë e vogla dhe të mesme, si dhe rritja e pagës minimale, zbutën disa nga këto efekte negative globale. Në raportet e Bankës Botërore dhe FMN-së, reagimi i duhur ndaj inflacionit mirëpritet nëpërmjet zbatimit të konsolidimit fiskal, si dhe zbatimit të politikës monetare. Politikat e duhura kanë qenë edhe baza për përmirësimin e vlerësimit të kredisë së vendit, pra perspektivës së tij, nga pamja në të qëndrueshme, për herë të parë në katër vitet e fundit. Sipas Agjencisë FIÇ, vlerësimi i kredisë është vlerësuar në BB+ me një perspektivë të qëndrueshme.

Plani për rimëkëmbjen dhe përshpejtimin e rritjes ekonomike, i cili përdor efektin shumëfishues për mobilizimin e kapitalit privat, krahas investimeve publike, synon përshpejtimin e rritjes ekonomike në vend. Nëpërmjet instrumenteve dhe formave të reja të financimit, planifikohet rritja e investimeve, publike dhe private, nga viti në vit, të cilat do të krijojnë vlerë të shtuar në ekonomi dhe do të ndikojnë në përshpejtimin e rritjes ekonomike në normat e dëshiruara prej rreth 5%.

Për norma më të larta të rritjes ekonomike, duhet të vazhdojmë strategjikisht drejt asaj që kemi planifikuar si shtet që nga pavarësia, përkatësisht proceseve integruese evropiane, të cilat sipas Bankës Botërore do të jenë një shtyllë për realizimin e reformave strukturore. Për më tepër, për të përshpejtuar rritjen ekonomike dhe në drejtim të afrimit me standardet evropiane, është e një rëndësie të madhe realizimi i projekteve të infrastrukturës, investimeve të mëdha kapitale të planifikuara në vend, si Korridori 8 dhe 10 D, të cilat do të gjenerojnë në 8,000 vende të reja pune më të paguara, vende dhe më profesionale.

Eurointegrimet janë shumë të rëndësishme për zhvillimin ekonomik të vendit – vlerësohet se produkti i brendshëm bruto i BE-së në tërësi për shkak të efektit sinergjik është 10% më i lartë se sa do të ishte nëse vendet anëtare të BE-së nuk do të ishin pjesë e BE. Kjo në para reale do të thotë afërsisht 850 euro të ardhura shtesë vjetore për banor, gjatë një viti vetëm për shkak se vendi është anëtar i BE-së.

Në të njëjtën kohë, eurointegrimet lejojnë qasje në fonde që tregojnë zhvillim shtesë drejt anëtarësimit të plotë. Në gjithë këto vite të pavarësisë, mbështetja financiare e BE-së llogaritet në mbi 3.3 miliardë euro, fonde që vendi ynë i ka marrë përmes granteve dhe mbështetjes makrofinanciare, të cilat na kanë ofruar mbështetje likuiditeti, përshpejtim të aktivitetit të biznesit dhe në mënyrë indirekte, paga dhe pensione më të larta, ulje e papunësisë, rritje e investimeve të huaja dhe ndërtim i infrastrukturës më të mirë në vend.

Këtu dua të përmend suksesin historik në shfrytëzimin e IPARD 2 në raport me IPARD 1 dhe në raport me vendet e rajonit. Prandaj, Komisioni Evropian, duke vlerësuar faktin se Maqedonia e Veriut është vendi që ka shfrytëzuar më së miri dhe më së shumti mjetet nga programi IPARD 2, e rriti pakon për IPARD 3 në 97 milionë euro deri në vitin 2027, ndërsa thirrja e parë tashmë ka jemi shpallur për projekte të reja dhe jemi vendi i parë që shpalli thirrjen për programin IPARD 3.

Orientimi ynë euroatlantik si Qeveri tashmë po sjell rezultate. Do të bëj disa krahasime:
Me anëtarësimin në NATO, ne kemi mundësuar një mjedis të qëndrueshëm sigurie në vend, i cili hapi një mundësi për investitorët që ta njohin vendin tonë si një portë të rëndësishme në tregun evropian.
Për krahasim, në pjesën e investimeve të huaja direkte, nëse në vitin 2016 ishin 338 milionë euro, në vitin 2022, vit pas pandemisë me KOVID-19 dhe në kulmin e krizës globale ekonomike dhe energjetike, ato arritën në gati 754 milionë euro. euro. Dyfish më shumë se sa ishin në 2016.

Investimet në ZZHTI në vitin 2016 arritën në një shumë kumulative prej 600 milionë eurosh, ndërsa në vitin 2023, në bazë të asaj që është arritur sot, ato kumulative do të arrijnë në 2 miliardë euro. Në vetëm një vit, investimet e reja të dakorduara janë në nivelin e mbi 1 miliard euro.
Norma e papunësisë në vitin 2016 ishte pothuajse 24%, që sot të jetë nën 14%. Në vetëm një vit kemi rritur punësimin me 9.5% në vend.
Për krahasim, në vitin 2016, paga minimale në vend ishte 10.000 denarë, ndërsa tani nga marsi i këtij viti është 21.000 denarë, pra dyfish më shumë në krahasim me atë që kemi gjetur. Paga mesatare neto në vitin 2016 ishte pak mbi 22.000 denarë, ndërsa në vitin 2023, paga mesatare neto historikisht është më e larta dhe arrin në 37.000 denarë. Kjo është 230 euro më shumë në muaj në buxhetin familjar të punonjësve në vend.
Të gjitha këto parametra dhe tregues janë dëshmi se rruga jonë strategjike evropiane është rruga e duhur. Me anëtarësimin në BE, rezultatet do të jenë edhe më të mira. Këtë e tregojnë edhe analizat për vendet para dhe pas anëtarësimit në BE. Sa i përket investimeve të huaja direkte, ato janë rritur mesatarisht me 28%, në 5 vitet e para të anëtarësimit në Bashkimin e vendeve që janë anëtarësuar. Nga 5.4 miliardë dollarë, Rumania ka 7 miliardë dollarë investime të huaja direkte në vit. Republika Çeke, nga 5.5 miliardë, sot ka pothuajse 8 miliardë dollarë investime. Në këtë drejtim Malta ka rritjen më të theksuar, nga 400 milionë në vit kur nuk ishte anëtare e BE-së, pesë vite pas anëtarësimit në Maltë, niveli i investimeve të huaja direkte është rritur kumulativisht në 21 miliardë euro.
Prandaj, vendi i Maqedonisë së Veriut është në BE, me vendet më të mira dhe më të zhvilluara ekonomikisht.
Maqedonia e Veriut në 5 vitet e fundit ka qenë bartëse e flukseve pozitive politike dhe ekonomike, ne ofrojmë mundësi për ekonominë, komunitetin e biznesit, investojmë në një lidhje funksionale, moderne të vendit tonë me të gjithë rajonin dhe me investime kapitale. në infrastrukturën rrugore po hapen rrugë të reja evropiane.
Fokusi ynë në periudhën e ardhshme është zhvillimi i kapitalit njerëzor. Nga pikëpamja makroekonomike, ajo është një forcë thelbësore në nxitjen e rritjes dhe zhvillimit të çdo vendi, sepse njerëzit janë drejtuesit e faktorëve të tjerë të prodhimit, si kapitali fizik dhe infrastruktura.
Prandaj, Qeveria, në bashkëpunim me Bankën Botërore, hartoi një Strategji për Kapitalin Njerëzor deri në vitin 2030, në të cilën fokusi është në tri fusha kyçe dhe të ndërlidhura – arsimi, shëndetësia dhe mbrojtja sociale. Ajo që është e rëndësishme është që për suksesin e Strategjisë, ne kemi nevojë për ju, sektorin privat, si dhe palë të tjera, përfshirë pjesëmarrjen e shoqërisë civile.
Reforma pozitive për sa i përket potencialit njerëzor është vendosja e konceptit të Arsimit dual e nisur në vitin shkollor 2017/2018, sepse e dimë se ajo që është e nevojshme për kompanitë është staf i kualifikuar që do të angazhohet lehtësisht dhe shpejt me sistemin e punës. Është një trend pozitiv që interesi për drejtimet profesionale rritet nga viti në vit dhe ky është rezultat i bashkëpunimit të mirë mes Qeverisë, Ministrisë së Arsimit, Odës Ekonomike dhe sigurisht edhe kompanive.
Në fund, dua të përmend se këtë vit po përballemi me një dimër të vështirë, por jemi të përgatitur për furnizimin me energji elektrike. Ne e shndërruam krizën në një mundësi, dhe Maqedonia e Veriut është lider në tranzicionin energjetik dhe ne po bëhemi një qendër e energjisë së gjelbër në Evropë. Për të bërë një krahasim, në vitin 2016, në vendin tonë janë instaluar 16 megavat termocentrale fotovoltaike.

Në vetëm një vit e gjysmë, gjatë mandatit të Qeverisë sime, më saktë nga janari 2022 e deri më sot, janë dhënë 600 licenca për termocentrale për burime të ripërtërishme energje, gjegjësisht sot kemi 450 megavat burime të ripërtërishme të energjisë në rrjet dhe deri në fund të vitit do të instalohen dhe futen në rrjet 600 megavat burime të ripërtërishme të energjisë. Është më shumë se kapaciteti i gjithë REK Bitola që prodhon, por kjo është energji e gjelbër e pastër që nuk e ndot mjedisin.

Më në fund, pas 30 vitesh, zgjodhëm një investitor privat për ndërtimin e hidrocentralit më të madh në Ballkan, “Çebren”, i cili ka një rëndësi të madhe për dekarbonizimin dhe tranzicionin e drejtë energjetik.

Maqedonia e Veriut ka një plan ambicioz – plani përfshin ndërtimin e parkut më të madh agrovoltaik “Stipion” nga kompania franceze “AKIO” dhe një ekip projekti është duke punuar në këtë projekt, i cili ka një kapacitet prej 400 MË, parku më i madh i erës, në të cilin po punon edhe një ekip projekti, prej 400 MË “Virovi”, nga kompania gjermane “ViPiDi” dhe një termocentral i ri i kogjenerimit të gazit natyror nga kompania greke “Mitilioneos”, për të cilin po punon edhe një ekip projekti së bashku me ZZHTI-në.

Këto projekte, së bashku me numrin e madh të termocentraleve fotovoltaike që po ndërtohen çdo ditë, do të na mundësojnë tranzicionin energjetik në planin afatmesëm dhe më e rëndësishmja do të mundësojnë rritjen e energjisë, sepse asnjë ekonomi nuk mund të zhvillohet pa energji. Bëmë tranzicionin e parë energjetik të termocentralit me qymyr, në REK Osllome. Sipas të njëjtit parim, studimet e fizibilitetit për termocentralet e reja fotovoltaike mbi 300 MË në minierën e vjetër në REK Manastir janë në fazën përfundimtare.

Investimet e këtilla krijojnë vende pune shumë të paguara në ekonominë e gjelbër dhe nuk ka një shtet të fortë, me një të ardhme të qëndrueshme dhe të parashikueshme, pa një ekonomi tregu funksionale. Për të gjithë ne, prioriteti kryesor duhet të mbetet rritja ekonomike e bazuar në konkurrencën, produktivitetin dhe inovacionin.

Shembulli juaj tregon se kur keni një ide, kur besoni në veten tuaj, kur keni mbështetje dhe më e rëndësishmja, kur punoni me përkushtim, ndershmëri dhe besim, suksesi është i pashmangshëm.

Shembulli juaj tregon se Maqedonia e Veriut mund të ketë sukses, të jetë konkurruese në vend, por edhe konkurrues jashtë vendit.

Ekonomia jonë është e hapur dhe dinamike, por ne duhet ta përdorim atë si një mundësi, si një mjet për të arritur sukses më të shpejtë dhe të qëndrueshëm.

Nëse më pyesni se cili është një nga themelet e kësaj periudhe, ai është transformimi i ekonomisë sonë.

Tani na nevojitet një cikël i ri, një energji e re, një histori e re – dhe kjo është ekonomia evropiane e një vendi që do të ketë burime dhe kapacitete të mjaftueshme për të qenë pjesë e ekonomisë evropiane. Që kapitali ynë njerëzor të jetë në vend dhe të prodhojë e të shërbejë si për ne ashtu edhe për eksport, por edhe për tregun miliona eurosh. Ne kemi dëshmuar si përmes prodhimit ashtu edhe përmes shërbimeve dhe përmes kompanive të reja që po hapen në industri të reja, në industrinë e TI-së, në prodhimin e pjesëve të automjeteve që kemi njohuritë, aftësitë dhe kapacitetin për të bërë gjithçka që ata mund të bëjnë në Francë dhe në Itali ashtu edhe në Gjermani. Prandaj, jam i bindur se ditën që do të bëhemi pjesë e BE-së, vendi ynë dhe rajoni ynë do të jetë vendi dhe rajoni me ritmet më të larta të rritjes ekonomike krahasuar me të gjitha vendet e tjera anëtare aktuale të BE-së.
Në epokën e re të inovacionit dhe ekonomisë së bazuar në njohuri, praktikat më të mira janë jashtëzakonisht të rëndësishme. Suksesi juaj është një investim i madh për rritjen e vendit!
Prandaj, ju siguroj se ne mund të kemi sukses, edhe më mirë, edhe më shumë, edhe më shpejt!

Për mua dhe për Qeverinë jeni aleati ynë, partneri ynë, të gjithë punojmë për të njëjtin qëllim!

Ju përgëzoj përzemërsisht për suksesin tuaj, ju uroj sinqerisht edhe shumë suksese dhe të ndajmë së bashku fitoret e reja ekonomike dhe sociale!

Për një të tashme dhe të ardhme më të mirë evropiane të të gjithë qytetarëve! Faleminderit, ju përgëzoj për guximin dhe ju uroj shumë suksese në investimet tuaja!”