Përvojat më të frikshme të një viktime nuk mund të regjistrohen kurrë nga policia ose të kuptohen nga një gjykatës
Mes turpit dhe paturpësisë qëndron boshti mbi të cilin mbështetet dhuna, kushtet meteorologjike në të dyja këto pole janë të tipit më ekstrem, të egra. Paturpësia dhe turpi janë rrënjët e dhunës.
Turpi është një koncept shumë pak i kuptueshëm nga ana e njerëzve, një hulumtues me emrin Gilligan rëndit sinonimet e tij të cilat janë me dhjetëra: fyerje, çnderim, mosrespektim, nënçmim, poshtërim, shpifje, tallje, refuzim, mposhtje, nënshtrim ndaj indinjatës ose poshtërimit; ‘humbje e fytyrës’ dhe trajtimi si i parëndësishëm; ndjenja inferiore, e pafuqishme, e paaftë, e dobët, injorante, e varfër, e dështuar, e shëmtuar, e parëndësishme, e padobishme, e pavlerë etj. Zilia dhe xhelozia janë vëllezërit e turpit/paturpësisë pasi ato shkaktohen dhe mbështeten nga ndjenjat e inferioritetit.
Megjithëse kultura jonë shkëlqen në gjetjen e mënyrave gjithnjë e më të sofistikuara për ne që të ndiejmë turp, është e rëndësishme të kuptojmë se turpi në vetvete nuk është një emocion i mësuar por është një nga nëntë ‘ndikimet’ kryesore me të cilat kemi lindur, në të njëjtin nivel fiziologjikisht me zemërimin, trishtimin, frikën, gëzimin, pritjen, befasinë, prishjen (shmangien e aromave të këqija) dhe neverinë.
Mbështetësit e rreptë të modelit psikopatologjik këmbëngulin se abuzimi në familje është i rrënjosur në sëmundjet mendore, abuzimin me substancat dhe traumat e fëmijërisë ka pak ose aspak të bëjë me gjininë ose patriarkatin. Në fakt, shumë e hedhin poshtë gjininë si një shpërqendrim të parëndësishëm. Peter Miller, profesor i parandalimit të dhunës dhe studimeve të varësisë në Universitetin Deakin thotë se: Nuk ka asnjë të vërtetë shkencore për një qasje gjinore”, Ai thotë: Çelësi i vërtetë është predispozita psikologjike rreth njerëzve me agresion: “Triada e Errët” pra narcizmi, psikopatia dhe makiavelianizmi. Ndryshe nga modeli feminist – i cili pyet “Pse burrat i rrahin gratë e tyre?” shkolla e psikopatologjisë pyet: “Pse ky burrë e rrahu gruan e tij?”
Duhet të ketë diçka të gabuar me një njeri abuziv sepse ai shfaq sjellje të çoroditur që është thelbësisht e papajtueshme me një mendje ‘normale’.
Modeli psikopatologjik kërkon së pari shenja të qarta të çrregullimit, sëmundjes ose varësisë; nëse këto mungojnë, do të kërkojë faktorë të tjerë të abuzimit ose neglizhimit në fëmijëri, ose tipare të tjera që e dallojnë abuzuesin, të tilla si narcisizmi, papjekuria ose sadizmi. Me fjalë të tjera, nga një perspektivë e rreptë psikopatologjike, vetëm individët ‘e sëmurë’ do të dëmtonin njerëzit që ata pretendojnë se i duan.
Nëse gruaja nuk është atje me forcë ose marrëveshje, abuzimi në familje ka nevojë për intimitet në mënyrë që të lulëzojë. Sapo të vendoset intimiteti, autori i krimit ka gjithçka që i nevojitet për ta mbajtur partnerin e tij në robëri: besim, njohuri unike mbi të metat dhe dobësitë e saj dhe besimi i saj se ai i vërtetë është ai me të cilin ajo ra në dashuri, ndërsa ai abuzues është vetëm diçka të fiksohet.
Përvojat më të frikshme të një viktime nuk mund të regjistrohen kurrë nga policia ose të kuptohen nga një gjykatës.
Fuqishëm qëndroj për ndërrimin e nocionit ‘dhunë’ me nocionin ‘abuzim’.
Për shumë viktima, dhuna fizike është në fakt është më së paku e dëmshmja. Pothuajse në mënyrë uniforme viktimat që nuk janë sulmuar fizikisht thonë se dëshirojnë që abuzuesi t’i godet që abuzimi të bëhet i dukshëm dhe i prekshëm. Triku më i aftë i abuzuesit është ta bëjë abuzimin e tij të padukshëm.
Para se një grua të fillojë të vendos nëse duhet të largohet apo të qëndrojë, ajo së pari duhet të kuptojë se është viktimë e abuzimit në familje. Kjo mund të duket e çuditshme: si mundet dikush të mos e dijë se po abuzohet? Viktimave mund t’iu duhen muaj ose vite për të kuptuar se sjellja ‘e vështirë’ e partnerit të tyre është në fakt abuzim në familje.
Herman këto manovra komplekse mendore i quan “mendim i dyfishtë” (doublethinking), duke huazuar termin e George Orwell për të përshkruar” fuqinë e mbajtjes së dy besimeve kontradiktore në mendjen e dikujt dhe njëkohësisht pranimin e të dyjave si te verteta. Doublethinking ndihmon viktimat për të përballuar realietin që të mbijetojnë. Për t’iu shmangur dënimit, një viktimë duhet të futet në kokën e abuzuesit të saj, kështu që ajo mund të përshtatet me përpikëri me atë që e zemëron dhe atë që do ta qetësojë. Me kalimin e kohës përderisa abuzimi përkeqësohet perspektiva e tij bëhet më e rëndësishme,kjo shkon deri në pikën ku ajo mund të fillojë ta shohë botën me sytë e tij më shumë se sa me sytë e saj. Ajo e bën këtë jo sepse është e pafuqishme, por sepse ajo duhet të jetë vazhdimisht një hap para tij nëse dëshiron të mbrojë veten (dhe ndoshta fëmijët e saj).
Qëndroj fuqishëm në mendimin se duhet bërë ndërhyrje në nomenklaturë dhe nga ‘dhuna’ të përdoret nocioni ‘abuzim’. Abuzimi në familje nuk është vetëm dhunë. Eshtë shumë më keq se kjo. Abuzimi është një fenomen unik në të cilin autori i krimit përfiton nga dashuria dhe besimi i partnerit të tij, përdor detajet më intime të atij personi dëshirat, turpet dhe sekretet e saj më të thella si pjesë e planit për abuzim. Për shumë viktima, dhuna fizike është në fakt ajo që dëmton më së paku. Pothuajse në mënyrë uniforme, viktimat që nuk janë sulmuar fizikisht thonë se dëshirojnë që abuzuesi i tyre t’i godasë që abuzimi të mvesh një petk real.
Në fund të fundit, nuk është krim të kërkosh që e dashura jote të mos e shohë më familjen e saj. Nuk është krim t’i thuash asaj çfarë të veshë, si të pastrojë shtëpinë dhe çfarë lejohet të blejë në supermarket. Nuk është krim të bindësh gruan tënde se është e pavlerë, ose ta bësh atë të ndiejë se nuk duhet t’i lërë fëmijët vetëm me ty. Nuk është krim të thuash se diçka ka ndodhur kur nuk është thënë ta thuash aq shumë, saqë ti e prish ndjenjën e asaj që është e vërtetë. Ju nuk mund të akuzoheni qe keni kthyer familjen e një gruaje kundër saj. Megjithatë, këto janë llojet e sjelljeve kontrolluese që shfaqen si flamuj të kuq për vrasjen në familje. Në kohën kur ndodh krimi është tepër vonë.
“Përvojat më të frikshme të një viktime nuk mund të regjistrohen kurrë nga policia ose të kuptohen nga një gjykatës.” Shkruan: Sumea Ramadani, Psikologji Konsultative – Universiteti Hacettepe, Ankara.
