Këstin e dytë të KE-së prej 50 milion eurosh Maqedonia e Veriut do ta marrë kur t’i përmbushë këto reforma

Komisioni Evropian i lëshoi Maqedonisë së Veriut 50 milionë euro kredi, e cila është pjesë e këstit të parë të operacionit të Ndihmës Makro-Financiare (NMF) në vazhdim e cila është në vlerë të përgjithshme pre 100 milionë eurosh. Maqedonia e Veriut, për ta marrë këstin e parë ishte e obliguar që t’i zbatojë disa reforma. Ndërsa poashtu, duhet të plotësojë edhe pjesën e mbetur të reformave të kërkuara nga KE-ja për të marrë edhe 50 milionë eurot e tjera, transmeton Portalb.mk.

“Ndihma ofron mbështetje të mëtejshme për Maqedoninë e Veriut, ekonomia e së cilës është goditur rëndë nga kriza e fundit energjetike, e cila u shkaktua nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia. Kjo ndihmë do të mbështesë stabilitetin makro-ekonomik dhe do të sigurojë reforma të mëtejshme në lidhje me programin e vazhdueshëm të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) për Maqedoninë e Veriut. Gjithashtu do të ndihmojë Maqedoninë e Veriut të përparojë në rrugën e saj evropiane”, thuhet në njoftimin e Komisionit Evropian.

Lëshimi i kësaj mbështetjeje vjen pasi Komisioni konstatoi se Maqedonia e Veriut kishte përmbushur:

• Angazhimet përkatëse të politikave të akorduara me BE-në për lirimin e këstit të parë.
• Ka arritur përparim në fushën e financave publike duke krijuar një Këshill të Pavarur Fiskal dhe duke forcuar menaxhimin e investimeve publike.
• Për të rritur të ardhurat publike, Maqedonia e Veriut miratoi masa të politikës tatimore që zgjerojnë bazën tatimore. Edhe qeveria ka bërë progres të mëtejshëm drejt formalizimit të ekonomisë joformale dhe ka marrë masa për të përmirësuar efikasitetin energjetik.
• Së fundmi, qeveria forcoi gjyqësorin me Strategji të re për Reformë në Drejtësi.

Një parakusht tjetër për pjesën tjetër të mbetur të kredisë është që Maqedonia e Veriut të respektojë mekanizmat efektivë demokratikë, duke përfshirë sistemin parlamentar shumëpartiak dhe sundimin e ligjit, dhe të garantojë respektimin e të drejtave të njeriut.

Gjithë ky veprim i përgjithshëm, i vazhdueshëm makro-financiar në Maqedoninë e Veriut vlen deri në 100 milionë euro kredi. Pas shpërndarjes së këtij kësti të parë prej 50 milionë eurosh, një këst i dytë me të njëjtën shumë mbetet në dispozicion, në varësi të progresit në kushtet e politikës së akorduar.

 NMF është pjesë e angazhimit më të gjerë të BE-së me vendet fqinje dhe synohet si një instrument i jashtëzakonshëm i BE-së për reagim ndaj krizave. Është në dispozicion për vendet e zgjerimit dhe fqinjët e BE-së që përjetojnë probleme të rënda të bilancit të pagesave.

Çfarë është ndihma makrofinanciare?

Ndihma makrofinanciare (MPJ) është një formë ndihme financiare e shtrirë nga BE-ja për vendet partnere që përjetojnë një krizë të bilancit të pagesave. Ajo merr formën e huave ose granteve afatmesme/afatgjata, ose një kombinim të tyre dhe është i disponueshëm vetëm për vendet që përfitojnë nga një program disbursues i Fondit Monetar Ndërkombëtar. Kjo përfshijnë vendet kandidate dhe kandidate potenciale, vendet në kufi me BE-në të mbuluara nga Politika Evropiane e Fqinjësisë (PEF) dhe, në rrethana të caktuara, vende të tjera të treta.

Cili është qëllimi i NEM-it?

Ndihma ka natyrë të jashtëzakonshme dhe mobilizohet rast pas rasti për të ndihmuar vendet që kanë të bëjnë me vështirësi serioze të bilancit të pagesave. Objektivi i tij është të rivendosë një situatë të qëndrueshme financiare të jashtme, duke inkurajuar rregullimet ekonomike dhe reformat strukturore. NEM synohet rreptësisht si një plotësues i financimit të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN).

Si rregull, fondet e NEM-it u paguhen bankave qendrore të vendeve përfituese dhe në përgjithësi mund të përdoren sido që qeveria e sheh të arsyeshme, qoftë për rezerva, ndërhyrje në tregun valutor apo si mbështetje direkte buxhetore.

Ndryshe nga format e tjera të ndihmës financiare me objektiva makroekonomikë nga Komisioni Evropian, si Instrumenti i Para-anëtarësimit, Instrumenti Evropian i Fqinjësisë dhe Partneritetit, ose Fondi Evropian i Zhvillimit, NEM është një masë ndihme emergjente që nuk ka për qëllim të ofrojë të mbështetje t rregullt financiare për zhvillimin ekonomik dhe social.

Propozimi i Komisionit për këtë veprim të NMF-së për Maqedoninë e Veriut u miratua nga Parlamenti Evropian dhe Këshilli Evropian më 10 korrik 2023. Zbatimi i tij plotësohet më tej me bashkëpunimin dypalësh të BE-së në kuadër të Instrumentit të Fqinjësisë, Zhvillimit dhe Bashkëpunimit Ndërkombëtar-Evropa Globale.

Në përgjithësi, që nga viti 2020, BE-ja ka paguar rreth 210 milionë euro në mbështetje të NMF-së për Maqedoninë e Veriut. Këtu përfshihet edhe pagesa e sotme prej 50 milionë euro.

Duke pasur parasysh përkeqësimin e situatës ekonomike dhe perspektivës, Maqedonia e Veriut fillimisht kërkoi ndihmë makro-financiare nga BE-ja për të plotësuar programin e FMN-së, në prill të vitit 2022.

Megjithatë, Komisioni e vuri atë kërkesë në pritje, sepse ekonomia e vendit ishte ende mjaft elastike në atë kohë dhe kishte disa opsione të tjera financimi në dispozicion për të përmbushur nevojat e financimit të jashtëm për vitin 2022. Qeveria e Maqedonisë së Veriut rinovoi kërkesën e saj për ndihmë makro-financiare në tetor 2022.

Duke pasur parasysh se Maqedonia e Veriut është një vend kandidat dhe ka filluar negociatat për anëtarësim, ajo u konsiderua e pranueshme për të marrë ndihmë makro-financiare nga BE.

Buxheti afatgjatë i BE-së 2021-2027 lejon përdorimin e asistencës makro-financiare për një shumë të përgjithshme deri në 11.6 miliardë euro kredi dhe deri në 350 milionë euro grante.

Kujtojmë se Këshilli i Bashkimit Evropian miratoi instrumentin për reforma dhe rritje për Ballkanin Perëndimor. Plani u siguron vendeve gjashtë miliardë euro nga buxheti i Bashkimit Evropian, dy miliardë ndihmë direkte dhe katër kredi.